Biologisch moet vooral waanzinnig lekker zijn. Utrecht onder stroom-award voor Eric Odenwald

UTRECHT

REGIONAAL ZAKENMAGAZINE | JAARGANG 30 | NUMMER 5 | NOVEMBER 2014

business

Utrecht onder stroom-award voor Eric Odenwald

‘Biologisch moet vooral waanzinnig lekker zijn’ Succes als brandstof voor duurzame verandering Op de huid van Ilco van der Linde

Roland Kahn op weg naar 1 miljard

Nieuwe toekomst voor industrieel erfgoed

10 aanbieding

Dit najaar hebben wij voor u een speciale aanbieding! 10 % korting en een gratis break! Organiseert u uw bijeenkomst bij Woudschoten Hotel & Conferentiecentrum dan bieden wij u een aantrekkelijke korting van 10% op de vergaderarrangementen. Bovendien ontvangt elke gast ook een 10-uurtje ter waarde van € 10. U heeft de keuze uit: 10

healthy break of 10

borrel

Neem voor meer informatie contact op met de afdeling Reserveringen (0343-492 492 of [emailprotected]).

Woudenbergseweg 54 3707 HX Zeist

T 0343-492 492 F 0343-492 444

E [emailprotected] I www.woudschoten.nl

VOORWOORD Initiatieven met impact Onverschilligheid is geen optie voor Ilco van der Linde. Daarom strijdt de sociaal entrepreneur met MasterPeace wereldwijd tegen gewapende conflicten, samen met miljoenen andere mensen. Elke dag worden het er meer. En dat moet ook. Want zoals Desmond Tutu bij de start van MasterPeace tegen Van der Linde zei: ‘Wereldleiders kunnen dit niet alleen; we hebben de hele wereld nodig.’ Met directeur Willy van Egdom als drijvende kracht en de wensen van ouderen als uitgangspunt, verleent het ruim 600-jarige Bartholomeus Gasthuis zorg op een baanbrekende manier. Het Huis in de Wijk biedt naast huisvesting allerlei faciliteiten en diensten voor ouderen. Denk aan fitness, een kapper, een pedicure, zalen en een brasserie. Ook worden workshops en activiteiten georganiseerd. Een voorziening met zo’n uitgebreid aanbod bestond nog niet. ’Op veel gebieden hebben we zelf het wiel moeten uitvinden,’ aldus Van Egdom. ‘De mix van zorg en commerciële functies is lastig te realiseren, maar wel cruciaal.’ Inkomsten uit commerciële diensten vormen al een derde van het totale budget van het Bartholomeus Gasthuis. ‘Hiermee worden andere voorzieningen gratis of voor een laag bedrag aangeboden. Wij kunnen dus sociaal zijn doordat we tegelijkertijd ondernemen.’ Naast met zorgpartijen en huisartsen werkt het Utrechtse gasthuis samen met bijna vijftig andere partners. ‘Deze dynamiek inspireert en geeft energie.’ Energie speelt – in meerdere opzichten – ook een rol bij Netwerk Utrecht2040. Hierin werken overheden, maatschappelijke organisaties en bedrijven samen aan een versnelling van duurzaamheid. ‘Het gaat vaak om complexe opgaven,’ weet voorzitter Joris Hogenboom. ‘Verandering kost tijd en vergt een lange adem. Tegelijkertijd is concreet resultaat op korte termijn nodig. Want succes motiveert. Het is de noodzakelijke brandstof op weg naar het uiteindelijke doel: een energieneutrale en klimaatbestendige provincie, met een goede kwaliteit van leven voor alle inwoners.’ Op de volgende pagina’s meer over deze drie initiatieven met impact. Zeer verschillend, maar met duidelijke overeenkomsten: het draait om visie, samenwerking en doorzettingsvermogen. Hans Hajée

Eric Odenwald: ‘Biologisch moet vooral waanzinnig lekker zijn.’

Wat wil het bedrijfsleven van Provinciale Staten?

Op de huid van Ilco van der Linde

Gemeenten worstelen met mkb-vriendelijk aanbesteden

BPU en Michael Boogerd koersen naar 2015

Zakenmagazine voor ondernemers en managers in de regio Utrecht

Netwerk Utrecht2040: ‘Succes als brandstof voor duurzame verandering’

JAARGANG 30 november 2014, editie 5

Ondernemende zorgaanbieders houden Utrecht vitaal

Centrum voor leven met kanker gaat de markt op

Nieuwe toekomst voor industrieel erfgoed

Makro partner voor ondernemend Utrecht

Voetbal als bindmiddel

Vliegwiel op Het Klooster krijgt vaart

Een uitgave van MVM Business Productions Postbus 6684, 6503 GD Nijmegen Kerkenbos 12-26C, 6546 BE Nijmegen Tel. (024) 373 8505 Fax (024) 373 0933 [emailprotected] Tel. redactie Utrecht (030) 251 2818 UITGEVER Michael van Munster HOOFDREDACTIE Hans Hajée, Mart Rienstra REDACTIEMEDEWERKERS William ten Brink • Peter Camp • Paul de Gram • Stan Keyzer • Cees Louwers • Marco Remo • Jason van de Veltmaete onder Holten • Anka van Voorthuijsen • Tony Vos • Bart van Wijnen FOTOGRAFIE Hans Kokx Fotografie & Imaging

NATIONAAL I ‘Think global, act local’

VORMGEVING Jan-Willem Bouwman

DRUK Drukkerij Atlas ISSN: 1387 - 9707

V Duurzaamheid biedt perspectief voor vastgoed en bouw

ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Van Munster Media BV Joop Andringa (06) 53 85 40 37 Mirjam Buitendam (06) 13 05 42 02 Advertentietarieven op aanvraag

Tweede editie Ecobouw

XIV

ABONNEMENTEN Tel. (024) 373 85 05 Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Zij worden na een jaar automatisch verlengd, tenzij de abonnee uiterlijk twee maanden voor het verstrijken van de termijn schriftelijk opzegt. Abonnementsprijs per jaar: € 55,- (incl. btw)

Roland Kahn op weg naar 1 miljard

‘Houd je niet bezig met no-core activiteiten’

In- of outsourcen van facilitaire diensten

Dossieropbouw blijft van belang bij disfunctionerende werknemer

Het Fluwelen Handvat: samen ondernemen in Utrecht-Oost

www.utrechtbusiness.nl

BLR-Bimon heeft altijd oog voor nieuwe techniek

BUSINESS NATIONAAL

Toplocaties in Midden-Nederland

BOB: geslaagde kick-off tussen de treinen

Parkmanagement bewijst meerwaarde

Uit

Brasserie Ripassa: ‘Il disegno’ versus de apothekerskeuken

Zakenautotestdag

Mart Rienstra over Zwarte Piet

COPYRIGHTS: Het auteursrecht op de in dit tijdschrift verschenen artikelen wordt door de uitgever voorbehouden.

Landelijk katern van de regionale zakenmagazines

Postbus 14101, 3508 SE Utrecht Tel. (030) 251 28 18 [emailprotected] www.business-nationaal.nl EINDREDACTIE Hans Hajée REDACTIEMEDEWERKERS William ten Brink, Arie Craanen, Paul de Gram, Cees Louwers, Mart Rienstra, Tony Vos VORMGEVING bpMedia + Design

Ilco van der Linde oogstte eerder lof met de Bevrijdingspopfestivals en Dance4life. Nu gaat de sociaal entrepreneur samen met miljoenen mensen via MasterPeace de strijd aan met gewapende conflicten. ‘Onverschilligheid is geen optie.’

Biologisch voedsel wint sterk aan populariteit. Volgens Eric Odenwald is de echte doorbraak aanstaande. ‘Bewuste voeding is geen hype meer maar een onmiskenbare langetermijntrend.’

In Netwerk Utrecht2040 werken overheden, maatschappelijke organisaties en bedrijven samen aan versnelling van duurzaamheid. ‘Verandering vergt een lange adem. Toch zijn ook op korte termijn concrete resultaten nodig, want succes motiveert,’ weet voorzitter Joris Hogenboom.

16 Om samenwerking en ondernemerschap in de zorg te stimuleren, organiseerde Rabobank Utrecht de Samen Sterker Tour. Bestuurders uit zorg, maatschappelijk veld en bedrijfsleven kregen inzicht in inspirerende voorbeelden.

Herbestemming is vaak de enige optie voor behoud van industrieel erfgoed. Nonprofitorganisatie BOEi maakt dat als investeerder mede mogelijk. Prominent actueel voorbeeld: de Utrechtse Cereolfabriek.

De Makro-vestigingen in Nieuwegein en Vianen bieden one stop shopping in optima forma. Zeven dagen per week geopend, met 60.000 producten onder één dak.

Tijdens de zakenautotestdag van Utrecht Business konden ondernemers kennismaken met een breed scala aan actuele modellen. Een prima gelegenheid voor een eerste indruk.

Netwerkconcept Business Ontmoet Business (BOB) beleefde in het Spoorwegmuseum een geslaagde Utrechtse kick-off. Speciale gasten waren oudwielrenster Leontien Zijlaardvan Moorsel en Cor Jansen van het Business Peloton Utrecht.

COVERSTORY

Utrecht onder stroom-award voor Eric Odenwald

‘Biologisch moet vooral waanzinnig lekker zijn’ TEKST HANS HAJÉE FOTOGRAFIE HANS KOKX

Biologisch voedsel wint sterk aan populariteit. Volgens Eric Odenwald is de echte doorbraak aanstaande. Zijn bedrijf Odenwald Organic biedt het breedste assortiment biologische broodproducten van Nederland. ‘Bewuste voeding is geen hype meer maar een onmiskenbare langetermijntrend.’ Toch is biologisch zeker geen dogma voor Odenwald: ‘Onze producten moeten eerst en vooral waanzinnig lekker zijn.’

Eric Odenwald heeft al lang iets met biologisch, verantwoord voedsel. Na een studie internationale marketing was hij enige tijd trader en marketeer in de foodsector. Daarna startte de Utrechtse ondernemer in 1992 een bedrijf in verkoop en marketing van biologisch brood. Deze passie werd tijdelijk bijzaak toen zijn Utrechtse Juristen Groep (UJG) alle aandacht opeiste. ‘Gestart als initiatief waar bestuursrechtjuristen adviseerden bij het vermijden van dienstplicht werd dit bedrijf alsmaar groter,’ blikt Odenwald terug. ‘De activiteiten werden uitgebreid met arbeidsrecht op no cure no pay-basis. Van daaruit nam detachering een grote vlucht. Eerst van individuele juristen, later ook van managers, specialisten en complete teams. Op het hoogtepunt

UTRECHT ONDER STROOM-AWARD De term ‘bewust’ loopt als een rode draad door de bedrijfsvoering van Odenwald Organic. ‘Uiteraard waar het gaat om de selectie van grondstoffen en ingrediënten voor onze producten,’ stelt Odenwald. ‘Ook maken we gebruik van biologische schoonmaakmiddelen. En in het magazijn van de bierbrouwerij werken mensen met een beperking, bemiddeld door regionale sociale werkvoorzieningsbedrijven. We zijn ooit gestart met één medewerker, inmiddels zijn het er al zes. Ook voor inpakwerk schakelen wij regelmatig sociale werkvoorzieningsbedrijven in. Natuurlijk vergen mensen met een beperking de nodige aandacht en extra begeleiding. Maar daar krijg je veel voor terug. Het is prachtig om te zien dat zij enorm veel lol hebben in hun werk.’ Voor het bewuste ondernemerschap en de voorbeeldfunctie werd Odenwald Organic onlangs bekroond met de Utrecht onder stroomaward. Deze prijs – opvolger van de Slinger Award – beloont projecten, bedrijven, instellingen of personen uit de stad Utrecht voor hun inzet op de drie terreinen van maatschappelijk verantwoord ondernemen: people, planet en profit. Het MVO-beleid van Odenwald Organic is volgens het juryrapport concreet, lokaal gericht en tastbaar. Ook laat het bedrijf zien dat duurzaamheid en biologische voeding niet saai of geitenwollensokkenachtig zijn, maar ook fun.

waren tweehonderd juristen bij UJG in vaste dienst plus nog een vijftigtal freelancers.’

Breedste assortiment In 2006 nam USG People UJG over. Het gaf Odenwald de gelegenheid om alle aandacht te richten op zijn broodbedrijf. ’Het aanbod is gestaag uitgebreid met onder meer stokbrood, croissants en petit pains. Specialistische producten die op verschillende locaties worden gemaakt van biologische en waar mogelijk fairtrade-ingrediënten. Op dit moment bieden wij het breedste assortiment biologische broodproducten van Nederland.’ Later zijn ook bier, ijs, desserts en snacks toegevoegd aan het aanbod van Odenwald Organic. ‘Sommige merken

UTRECHT BUSINESS | NUMMER 5 | NOVEMBER 2014

en producten zijn zelf ontwikkeld, andere hebben we overgenomen.’

Karaktervol bier Dat laatste is het geval bij brouwerij De Leckere die Odenwald in 2007 kocht, samen met een aantal bevriende Utrechtse ondernemers. ‘De productiefaciliteit is sindsdien fors uitgebreid en geprofessionaliseerd. We bouwen gestaag aan het merk De Leckere. Dat gebeurt primair via de horeca maar ook de retail speelt een rol. Daarbij ligt de nadruk op afnemers die actief met het merk aan de slag gaan. Denk aan zelfstandige supermarktondernemers en natuurvoedingswinkels.’ De karaktervolle bieren van de Leckere worden relatief veel gedronken in de regio Utrecht. ‘Onze ambitie is om een

omschakelen op biologische landbouw. Dat gebeurt gelukkig ook steeds vaker. Nederland heeft een sterk ontwikkelde agrarische sector. Als de beschikbare kennis op het gebied van veredeling en efficiency wordt ingezet bij de biologische landbouw dan zal de opbrengst substantieel toenemen.’

Duurzame organisatie

echt Nederlands biermerk te worden. Dat gebeurt stap voor stap; telkens wordt een stad of regio intensief bewerkt. Dit jaar krijgen onder meer Amersfoort en Den Bosch extra aandacht.’

getermijntrend. Ons land ligt daarbij nog wat achter op bijvoorbeeld Duitsland, Scandinavië en het Verenigd Koninkrijk. Maar die achterstand maken we snel goed.’

Odenwald ziet een zonnig perspectief voor zijn bedrijf. ‘De afzet van producten als brood en bier groeide de afgelopen jaren flink. Het is nu zaak om die ontwikkeling vast te houden. Doelstelling van Odenwald Organic is immers om een duurzame organisatie te zijn. Daar hoort een gezond rendement bij.’ Voor De Leckere betekent dit bijvoorbeeld een stevige groeiambitie in aantal hectoliters. ‘Die is nodig om de noodzakelijke investeringen in de brouwerij en het merk te borgen. De vele kleine brouwerijen in Nederland maken vooral speciaalbieren. Binnen het assortiment van De Leckere is juist pils het populairst. Dat is verreweg de grootste afzetmarkt in Nederland; de potentie is dus enorm.’

Doorbraak aanstaande

Vraagoverschot

Reason to believe

Odenwald ziet het animo voor bewuste producten sterk groeien. ‘Met bewust bedoel ik niet alleen biologische maar ook regionale en fairtradeproducten. Ondanks de crisis is de verkoop ervan fors gestegen. En ik verwacht dat de echte verandering, de doorbraak aanstaande is. Steeds meer grote partijen – retailers, foodservice – focussen op deze producten en ook de groene horeca wint terecht flink terrein. Bewust is geen hype meer maar een onmiskenbare lan-

Welke drempels zijn er nog voor de verdere opmars van biologisch voedsel? ‘Binnen afzienbare tijd wordt de verkrijgbaarheid van bepaalde grondstoffen en producten een bottleneck. Zo ontstond door de grote populariteit van spelt vorig jaar al een fors vraagoverschot, met stijgende prijzen tot gevolg. Dat zal in de toekomst meer gebeuren.’ Uitdaging voor de foodsector is om de snel groeiende consumentenvraag bij te benen. ‘Daartoe moeten boeren

Biologisch is zeker geen dogma voor Odenwald. ‘Of het nu gaat om brood, ijs of bier, kwaliteit en smaak zijn altijd het uitgangspunt. Onze producten moeten eerst en vooral waanzinnig lekker zijn. Het biologische karakter speelt een ondersteunende rol. Het zorgt voor bevestiging bij onze klanten. Biologisch is een reason to believe, geen reason to buy.’ n

Bewust is geen hype meer maar een onmiskenbare langetermijntrend

UTRECHT BUSINESS | NUMMER 5 | NOVEMBER 2014

IS DIT STRAKS UW UITVALSBASIS? Bedrijvenpark Het Klooster

totaal 75 ha. aan uit te geven kavels van 1.000 tot 60.000 m² zeer geschikt voor transport-, logistiek-, en distributiebedrijven Interesse?

klooster.nieuwegein.nl of bel

030- 6071454

VNO-NCW NIEUWS

Verkiezingen op 18 maart 2015

Wat wil het bedrijfsleven van Provinciale Staten? De provincies zijn een belangrijke speler voor het bedrijfsleven, meer dan vaak wordt beseft. Het werk van de provincie is niet zo zichtbaar en tastbaar als dat van het Rijk of een gemeente. Provincies zijn echter van groot belang voor de samenhang in de regio. Zij zorgen voor een afgewogen balans tussen steden, landelijk gebied en gemeenten. Daarnaast zijn zij vergunningverlener en hebben invloed op bestemmingsplannen. provinciale politici. Deze onderwerpen zijn cruciaal voor de stimulering van de regionale economie. VNO-NCW rekent erop dat deze punten bijdragen aan een weloverwogen paragraaf over economie in de verkiezingsprogramma’s.

Prioriteiten

Tienpuntenplan

Op 18 maart 2015 vinden verkiezingen plaats voor de Provinciale Staten. Waar staan politieke partijen voor, wat staat er in hun verkiezingsprogramma’s? VNONCW Utrecht brengt samen met MKB Midden/Utrecht en andere organisaties tien prioriteiten onder de aandacht van de

Het tienpuntenplan bedrijfsleven provincie Utrecht in het kort: 1. Onder het motto: ‘Sterker maken wat al sterk is’ dient de provincie in te zetten op de pijlers van de werkgelegenheid van de provinciale economie, namelijk de clusters Bouw, Transport Foto: beeldbank.rws.nl/Rijkswaterstaat/Joop van Houdt

Provincies zijn ook belangrijk als aanbesteder. Jaarlijks kopen ze voor honderden miljoenen producten, diensten en werken in bij het bedrijfsleven, bijvoorbeeld voor de aanleg en het onderhoud van wegen of bruggen.

& Logistiek en Zakelijke en Financiële dienstverlening. Zij vormen meer dan 60% van alle bedrijven. 2. Zet in op een realistisch, vraaggestuurd programma voor nieuwe bedrijventerreinen en kantoor- en winkellocaties en koppel dit aan een haalbaar herstructureringsprogramma. 3. Creëer letterlijk ruimte voor startende en kleine mkb-bedrijven. 4. Bestendig de landbouw als drager van het landelijke gebied. 5. Aanbestedingsbeleid: wij vragen van de provincie een inkoopbeleid en aanbestedingsbeleid waarbij nadrukkelijk rekening wordt gehouden met het regionale mkb. Zij verdienen een eerlijke kans om mee te dingen naar opdrachten van de provincie. 6. Wij verwachten van de provincie dat zij erop toeziet dat industriële bedrijven voldoende ruimte hebben om zich te vestigen en uit te breiden (met name categorie 3 bedrijven). 7. Pak de regisseursrol om te komen tot een betere mix van vraag en aanbod op de arbeidsmarkt, door gerichte dialoog met opleidingsinstituten en bedrijfsleven zodat onderwijsvernieuwing (vorm en inhoud) vraaggestuurd kan plaatsvinden. 8. Zet voldoende middelen in voor verbetering van de bereikbaarheid (auto en ov) en benutting van multimodale knooppunten voor goederenvervoer (onder andere Ring Utrecht, verbreding van de A27, verbeteren van de aansluiting A1/A30 en de brug bij Rhenen). 9. Duurzaamheid dient gekoppeld te worden aan innovatie en kostenbesparingen. 10. Minder regels en bureaucratie. n

UTRECHT BUSINESS | NUMMER 5 | NOVEMBER 2014

PERSOONLIJK

Op de huid van Ilco van der Linde

‘Onverschilligheid is geen optie’ TEKST MART RIENSTRA FOTOGRAFIE MICHEL PORRO

MasterPeace is opgericht om het aantal gewapende conflicten in de wereld tegen te gaan. Een mooi streven. Maar als u om u heen kijkt, neemt dat aantal de laatste tijd juist toe… Des te meer reden om in actie te komen, zou ik zeggen. En om mensen te mobiliseren die nieuwe conflicten proberen te voorkomen. Natuurlijk veroordeel en betreur ik al dat geweld, maar het ontmoedigt mij niet. Omdat ik ook de andere kant zie; een organisatie die elke dag met 1.000 mensen groeit. Bij hen, maar ook daarbuiten ervaar ik een verlangen naar een betere

wereld. En die komt er uitsluitend als wij dat sprankje hoop elke dag opnieuw water geven. Daarbij is onverschilligheid geen optie. In ieder geval niet voor mij. Dat besprenkelen vindt vooral plaats door de inzet van ieders talent. Maar er is ook geld nodig om het doel van MasterPeace te bereiken. Conflicten zijn uitsluitend te voorkomen als voldoende mensen zich daar voor inzetten. Bij de start van MasterPeace zei Desmond Tutu tegen mij: ‘Wereldleiders kunnen dit niet alleen; we hebben de hele

wereld nodig’. Daarom proberen we met MasterPeace juist de civil society te mobiliseren: studenten, bedrijven, artiesten. Eigenlijk iedereen die mee wil werken aan vrede. Elke dag opnieuw, daarom is de instap laagdrempelig. Met een donatie alleen kom je er niet, hoe welkom deze vanzelfsprekend ook zijn. Wat wilt u over vijf jaar bereikt hebben? Concreet: in 2020 willen we 400.000 nieuwe peacebuilders hebben geworven, onze Nelson Mandela’s. Volgens ons schuilt zo iemand namelijk in iedereen.

Op 21 september – de Internationale dag van de Vrede – organiseerde MasterPeace in 55 steden all over the world een concert om gewapende conflicten tegen te gaan. Grote initiator achter dit mondiale event is Ilco van der Linde. De 50-jarige sociaal entrepreneur oogstte eerder lof met projecten als de Bevrijdingspopfestivals en Dance4life. Nu bindt hij vanuit het hoofdkantoor in Utrecht miljoenen mensen aan zijn organisatie om zich met eigen kracht en talent in te zetten voor vrede.

Het vereist echter lef om dit te tonen. Daarom stimuleren we dit gedrag wereldwijd, zodat elk land over vijf jaar zijn of haar eigen Nelson’s heeft. Daarnaast verwacht ik binnen vijf jaar MasterPeace over te dragen aan een opvolger, zoals ik dat ook met de Bevrijdingsfestivals en Dance4Life heb gedaan. Op deze manier creëer ik ruimte voor een ander initiatief: het Mandela-huisje. Dit wordt een plek aan het IJ om mensen te helpen bij het stoppen van conflicten in hun dagelijks leven, maar ook bij het realiseren van hun dromen. Ook ga ik daar bedrijven ondersteunen bij het implementeren van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Wat is uw valkuil? Ik ben gedreven, werk snel en veel. Af en toe word ik chagrijnig van mensen die niet in mijn tempo meedoen. Ten onrechte, vanzelfsprekend. Ik moet daarop letten en begrip tonen. Wat is uw favoriete stad? Haarlem. Ik ben daar geboren en getogen en ben er ooit met Bevrijdingspop begonnen. Een mooie stad, in meerdere opzichten. Maar voor Amsterdam heb ik ook een zwak. Wat is uw grootste ergernis? Dat we in een maatschappij leven waarin ondernemerschap en initiatief te weinig wordt gewaardeerd. De Nederlandse samenleving is verworden tot ‘Doe nou maar gewoon, dan doe je al gek genoeg’ en ‘Alle neuzen moeten dezelfde kant op’. Elk oorspronkelijk idee of afwijkende mening kan hier steevast rekenen op een kritische blik en een cynische ondertoon.

Daarbij valt mij op dat deze toon steeds harder, directer en persoonlijker wordt. Vooral dat laatste vind ik verwerpelijk. Het demotiveert, want niemand heeft zin om op zo’n manier voor het voetlicht te treden. Met wie zou u een beschuitje willen eten? Jennifer Lopez. Na een wilde en heftige nacht, welteverstaan. Waar bent u onlangs van geschrokken? Van de onthoofdingen door IS. Tegelijkertijd schrik ik ook van de vingers die meteen richting de islam wijzen. Laten we niet vergeten dat wij – het Westen – daar ook een rol in hebben gespeeld, door decennialang een falend politiek beleid te voeren. Denk aan de inval in Irak, omdat daar massavernietigingswapens zouden zijn. Maar ook daarna hebben we fout op fout gestapeld. Het getuigt van kortzichtigheid om nu dit soort geweld uitsluitend toe te dichten aan radicale extremisten. 70% van alle wapens in de wereld worden verspreid door de VS, Europa en Rusland. Wij zorgen er dus ook voor dat ze daar wapens hebben. Hoe ziet uw ideale zondagmiddag eruit? Dan bezoek ik met vriend of dochter een wedstrijd van Ajax, drink ik daarna op de overwinning en ga ik lekker eten met mijn gezin. Wellicht sluit ik de dag nog af met een frisse duik.

van Nederland. Tegelijkertijd wil ik graag iets doen en vooral ook: realiseren. Dat gaat meestal sneller langs de politiek dan in de politiek. Wie is uw idool? Nelson Mandela. Vanaf mijn dertiende, toen de hele wereld hem nog als crimineel beschouwde, liep ik al langs de huizen en verzamelde handtekeningen voor zijn vrijlating. Een inspirerend voorbeeld voor de gehele mensheid. Wat maakt u gelukkig? Dat zijn allereerst mijn vrouw en mijn drie dochters. Als ik in hun nabijheid verkeer, maakt het niet uit wat we doen, al besteed ik de hele middag aan het bereiden van een pan tomatensoep. Daarnaast ben ik graag in het water en duik veel. Dan zwem ik tussen haaien, dolfijnen en walvissen. Maar ik geniet ook van de kleine dingen, zoals een prachtige zonsondergang of luisteren naar muziek. Verder word ik blij van mijn werk, zeker als ik zie hoeveel mensen zich belangeloos willen inzetten voor een betere wereld en daar dus ook zo hevig naar verlangen. Die momenten koester ik. Zo herinner ik mij een concert van Kool & the Gang tijdens een van onze Racism Beat It-festivals. Opeens zongen 80.000 mensen ‘Cherish the love we have’ uit volle borst mee! Op dat moment kwamen saamhorigheid, kracht en positivisme samen. Dat ontroerde mij diep. Ik krijg er nu nog kippenvel van. n

Als u geen sociaal entrepreneur zou zijn geworden, wat dan wel? Wellicht iets met politiek, ik was ten slotte ooit het jongste gemeenteraadslid UTRECHT BUSINESS | NUMMER 5 | NOVEMBER 2014

Wie helpt u om productieVer te zijn? Probeer onze business lounge 1 dag GRATIS* uit Wij weten precies wat bedrijven nodig hebben om flexibel werken écht te laten werken. Flexibel werken heeft het bedrijfsleven compleet veranderd. Al duizenden organisaties werken hierdoor efficiënter en maken daarmee elke dag productiever. Ons wereldwijde netwerk van 2000 locaties – met moderne vergaderruimten, privékantoren, gezamenlijke business lounges en dynamische plekken voor co-working – biedt een manier van werken die het best bij u past.

Flexibel werken werkt. Vraag maar aan de mensen die het kunnen weten. 0800 020 2000 regus.nl

*Deze advertentie geeft u 1 dag gratis toegang tot één van de Regus locaties in Nederland tot 31.01.2015, inclusief koffie/thee en wifi.

RE4023_REG_Advert_Utrecht Business_Magazine_190mmx128mm_NL_NL_FEB14 v2.indd 1

06/10/2014 15:38

MKB NIEUWS

Zorgen om toenemende eisen social return

Gemeenten worstelen met mkb-vriendelijk aanbesteden Gemeenten moeten in overleg met ondernemersorganisaties meer doen om hun aanbestedingspraktijk in lijn te brengen met het doel van de Aanbestedingswet die vorig jaar is ingegaan: betere kansen voor het mkb bij overheidsopdrachten. Belangrijke verbeterpunten zijn er op het gebied van transparantie, knellende social returneisen, administratieve lasten en verdergaande professionalisering. Dit concludeert MKB-Nederland op grond van de resultaten van een enquête die zij heeft uitgevoerd onder 200 gemeenten.

Nederlandse gemeenten geven jaarlijks 17 miljard euro uit aan aanbestedingen en inkoop. Hiermee zijn zij een belangrijke economische factor voor de lokale economie. Niet voor niets is lokaal mkbvriendelijk aanbesteden een lobbyspeerpunt van MKB-Nederland. De nieuwe Aanbestedingswet (april 2013) die het midden- en kleinbedrijf eerlijker kansen op opdrachten moet geven, heeft veel wijzigingen met zich meegebracht. Gemeenten hebben sindsdien goede stappen gezet maar er is nog veel werk te doen.

Social return werkt niet Driekwart van de gemeenten geeft aan, ‘social return on investment’ (SROI, aan het werk helpen van doelgroepen met afstand tot de arbeidsmarkt) als verplichting opgenomen te hebben in het aanbestedingsbeleid. Dat is een zorgelijke ontwikkeling, vindt MKB-Nederland. ‘Gemeenten leggen zo’n verplichting vaak automatisch op, zonder te bedenken of de opdracht zich er wel voor leent,’ zegt voorzitter Michaël van Straalen. ‘Gekwalificeerd personeel moet plaatsmaken, want voor extra personeel ontbreekt het menig ondernemer aan financiën.

En na de opdracht vervallen mensen weer in de bijstand, áls je al geschikte kandidaten hebt kunnen vinden. Personeel met de goede diploma’s of vaardigheden is vaak niet te vinden. Het is weer een extra belemmering voor ondernemers om opdrachten binnen te halen, terwijl het doel niet wordt bereikt.’ Er zijn gemeenten die deels tegemoet komen aan de bezwaren door in overleg met het bedrijfsleven per project naar de beste vorm te zoeken. Helaas neemt de helft standaard in de bestekken een verplichting op dat 5 procent van de loonof aanneemsom aan SROI moet worden besteed.

Transparante toegang Bijna twee derde van de gemeenten geeft aan, als gevolg van de nieuwe wet de drempelbedragen voor aanbestedingen te hebben verhoogd. Dit is goed, want dat biedt het mkb meer kans op opdrachten. Onder de drempel mogen gemeenten opdrachten onderhands gunnen aan een bepaalde partij of een geselecteerde groep laten meedingen (enkelvoudig c.q. meervoudig onderhands aanbesteden). MKBNederland pleit ervoor dat gemeenten

meervoudig onderhandse aanbestedingen vooraf in de media publiceren. Ook nietgeselecteerde ondernemers kunnen zich dan melden als kandidaat. Opvallend is dat 80 procent van de gemeenten opdrachten nog niet openbaar publiceert, maar dat wel als optie onderzoekt.

Overleg Aandacht voor de lokale en regionale economie is belangrijk. MKB-Nederland is blij te zien dat gemeenten steeds vaker het overleg zoeken met branche- en lokale ondernemersverenigingen om het beleid af te stemmen (29 c.q. 64%). Over en weer is behoefte aan meer kennis over elkaar en de mogelijkheden die de wet biedt. De ondernemersorganisatie spoort gemeenten die dit nog niet doen aan, zo snel mogelijk het overleg op te starten om gezamenlijk beter invulling te geven aan de doelen van de Aanbestedingswet. n

UTRECHT BUSINESS | NUMMER 5 | NOVEMBER 2014

NZE ZORG Winnaar UPLIF ONZE ZORG ONZE ZORG EILIGHEID ZE ZORG WinnaarWinnaar UPLIFT-portret Winnaar UPLIFT-p ONZE ZORG UPLIFT-portre Winnaar UPLIFT-portretWinnaar U ZE KANTOORRUIMTE ZORG AT E L I E R W I L L E M

AT E

te tillen. UPLIFT’13 vindt volgend voorjaar plaat Tijdens de Startersd portret in Utrecht Bum maakten demaakten bezoek de Startersdag DESIGN ALS Tijdens de Startersdag Tijdens Tijdens de Startersdag werd Martin van Ko Utrecht de bezoekers veleBusines ingev MEDIUMTijdens IN portret portret inUit Utrecht de in Startersdag de portretBusiness. inmaakten Utrecht Business. de Tijdens deUit Star FULL SERVICE Winnaar UPLIFT-portret beste UPLIFT-tipgev CORPORATEwerd Martin van Kouwen door deingevuld Rabob werdUit Martin van portret in Utrecht Business. de vele werd Martin van Kouwen door portret inKouwe Utrec Tijdens de Startersdag maakten de bezoekers VERGADEREN EVENTS COMMUNICATIE mijzelf begonnen,’ beste UPLIFT-tipgever. bende nog beste‘Ikdoor UPLIFT-tipgever. werd Martin van Kouwen Rabobank beste UPLIFT-tipgever. ‘Ikmaar benko werd Martin v‘In portret in Utrecht Business. Uit de vele ingevulde –Uitdeuken zonder FLEXPLEKKEN M mijzelf begonnen,’ zegt de 40-jarige eig mijzelf begonnen,’ zegt beste UPLIFT-tipgever. ‘Ik ben nog maar kort g mijzelf begonnen,’ zegt de 40 beste UPLIFT-ti werd Martin van Kouwen door de Rabobank stand omdat hij info hetnieuwekantoor.com –Uitdeuken Vanzonder Kouwen b –Spuiten. Uitdeuken Spui mijzelf begonnen,’ zegt de 40-jarige eigena Brochure? tel. 030 - 2715223 of [emailprotected] beste www.noyons.com –zonder Uitdeuken zonder Spuiten. Van mijzelf begonn UPLIFT-tipgever. ‘Ik ben nog maar kort g financiering. Ditaans naj stand omdat hij informatie wilde over Ru stand omdat hij informa –Uitdeuken zonder Van bezo NET GEOPEND! stand Spuiten. omdat hij informatie wild –Kouwen Uitdeuken zo mijzelf begonnen,’ zegt de 40-jarige eigena powered by Weg der Verenigde Naties 1, Utrecht tijd autoverkoper naar financiering. Dit najaar besloot hij de stap financiering. Dit najaar stand omdat hij informatie wilde over aanspra financiering. Dit najaar besloot Ko stand omdat h –Uitdeuken zonder Spuiten. Van Kouwen bezo met een nieuwe tec autoverkoper naar zelf standig schadeher In autoverkoper naar zelf financiering. Dit najaar besloot hij destandig stap D tes autoverkoper naar zelf financiering. stand omdat hij informatie wilde over aanspra we relatief eenvoudige metof [emailprotected] een nieuwe techniek, jetechnie kleine Brochure? tel. 030 - 2715223 www.noyons.com met eenwaarbij nieuwe autoverkoper naar zelf standig schadeherste met een nieuwe techniek, waar De autoverkoper financiering. Dit najaar besloot hij de stap te dat de auto overge eenvoudige manier uit je auto’s kun Vo relatief eenvoudige man metrelatief een nieuwe techniek, waarbij kleine de relatief eenvoudige manier uit met een nieuw autoverkoper naar zelf standig schadeherstel ev Kouwen is deze wer dat de autodat overgespoten hoeft tekunt worde dat de auto overgespot relatief eenvoudige manier uit auto’s h de auto overgespoten hoe bu relatief eenvou met een nieuwe techniek,de waarbij je kleine de traditionele man te deze werkwijze circa 50worden.’ tot circa 75% Kouwen iswerkwijze deze werkwij datKouwen de eenvoudige autoisovergespoten hoeft tede Kouwen is deze dat auto ov relatief manier uit auto’s kunt h euro’s. Zo’n meevalle de traditionele manier. ‘Het scheelt de k de traditionele manier. Kouwen is deze circa 50tetot 75% go dewerkwijze traditionele manier. ‘Het sc Kouwen is dez dat de auto overgespoten hoeft worden.’ goed gebruiken!’ Zo’n meevaller kan iedereen inieder deze euro’s. Zo’n meevaller ka de euro’s. traditionele manier. ‘Het scheelt de klan W Zo’n meevaller de Kouwen is dezeeuro’s. werkwijze circa 50 traditionele totkan 75% go Tij goed gebruiken!’ goed gebruiken!’ euro’s. Zo’n meevaller kan iedereen inde deze so goed gebruiken!’ euro’s. Zo’n me de traditionele manier. ‘Het scheelt klant po we goed gebruiken!’ goedingebruike euro’s. Zo’n meevaller kan iedereen deze so be Rabobank Utrechtm goed gebruiken!’ –U Rabobank Rabobank UtrechtRabobank JBA SECURITY BV FORNHESELAAN 124A Utrecht sta Utrecht Telefoon 030-287 fin 8 3734 GE124A DEN DOLDER RITY BV FORNHESELAAN Rabobank Utrecht JBA SECURITY BV FORNHESELAAN 124A Rabobank Utr JBA SECURITY BV FORNHESELAAN 124A [emailprotected] au Telefoon 030-287 80030-287 00 Telefoon 030-287 80 00 3734 GE DEN DOLDER Telefoon 80 00 3734 GE DEN DOLDER T: 030 225 30 31 F: 030 225 30 27 m 3734JBA GE DEN DOLDER TY BV FORNHESELAAN 124ABV FORNHESELAAN www.rabobank.nl/u Rabobank SECURITY 124AUtrecht [emailprotected] [emailprotected] rel [emailprotected] Telefoon 030-287 80 00 [emailprotected] WWW.JBA-SECURITY.NL Telefoon 030-2 34 GE DEN DOLDER 225 30 31 F: 030 225 30 27 3734 GE DEN DOLDER T: 030 225 30 31 F: 030 225 30 27 da www.rabobank.nl/utrecht TY BV FORNHESELAAN 124A www.rabobank.nl/utrec T: 030 225 30 31 F: 030 225 30 27 www.rabobank.nl/utrecht [emailprotected] [emailprotected] Ko CURITY.NL WWW.JBA-SECURITY.NL Telefoon 030-287 80 00 WWW.JBA-SECURITY.NL [emailprotected] GE 31 DEN @JBA-SECURITY.NL WWW.JBA-SECURITY.NL 5 30 F:DOLDER 030 225 30 27 T: 030 225 30 31 F: 030 225www.rabobank.nl/utrecht 30 27 de www.raboban [emailprotected] RITY.NL [emailprotected] WWW.JBA-SECURITY.NL WWW.JBA-SECURITY.NL eu 5 30 31 F: 030 225 30 27 www.rabobank.nl/utrecht go RITY.NL WWW.JBA-SECURITY.NL

UW VEILIGHEID UW VEILIGHEID ONZE ZORG ONZE ZORG

Ra JBA SECURITY BV FORNHESELAAN 124A 3734 GE DEN DOLDER T: 030 225 30 31 F: 030 225 30 27 [emailprotected] WWW.JBA-SECURITY.NL

Partner voor ondernemend Utrecht Makro Nieuwegein

Laagraven 7 - 3439 LG Nieuwegein

Makro Vianen

Edisonweg 4 - 4131 PC Vianen

T 0900-2025300 - www.makro.nl

Te in ww

BPU NIEUWS

Op woensdag 22 oktober heeft het Business Peloton Utrecht (BPU), samen met Michael Boogerd, het parcours van de Tour de France 2015 gepresenteerd in Het Muntgebouw, één van de indrukwekkendste Rijksmonumenten van Utrecht. Onder de genodigden bevonden zich onder andere BPUdeelnemers, gemeenteraadsleden, medewerkers van het project- bureau Tour de France Utrecht 2015 en Funding Partners.

In de ochtend heeft de ASO in Parijs het parcours van de Tour de France 2015 officieel bekendgemaakt. ’s Avonds kwamen de gewaardeerde relaties van het BPU bijeen om het parcours met elkaar onder de loep te nemen. Eindelijk was daar het verlossende antwoord op de vraag die wielerliefhebbers de afgelopen tijd bezighield: Wat staat het peloton te wachten nadat ze Utrecht op 5 juli 2015 verlaten?

Michael Boogerd blikt vooruit De bijzondere eer was aan Michael Boogerd, het gezicht van de Nederlandse wielersport, om de aanwezigen mee te nemen langs de vele cols, lastige klimmetjes en verraderlijke vlaktes. Waar moeten de renners straks op letten, wie zijn de echte kanshebbers? Boogerd gaf naast de beschouwing van het parcours een impressie van de impact die de Tour op Utrecht zal hebben. Ook een toelichting op de verschillende kansen voor wielersponsoring en de

Foto Marcel Koch

BPU en Michael Boogerd koersen naar 2015

ambities van het Oranje Cycling Team kon niet ontbreken. Het opzetten van deze Nederlandse ‘no-nonsense’ wielerploeg is een droom waar Boogerd sinds 2013 mee bezig is.

BPU fungeert sinds 1 september als stafbureau om alle initiatieven en ideeën te verzamelen, te ondersteunen, de juiste verbindingen te leggen en de effecten van activiteiten te vergroten. n

Breed scala aan activiteiten De presentatie van het parcours is één van de vele activiteiten in aanloop naar de Tourstart in Utrecht. Het BPU heeft de handen ineengeslagen met het bestuur van Koninklijke Horeca Nederland afdeling Utrecht en HOST (Hoteloverleg Utrecht). Samen met de gemeente Utrecht proberen zij de Tourstart tot een ongekend succes te maken. Door de krachten te bundelen, ontstaat een sterke combinatie. Die biedt het bedrijfsleven met een breed scala aan activiteiten de mogelijkheid om zichzelf te profileren, een groot belang te dienen en de stad (inter)nationaal op de kaart te zetten. Niet alleen tijdens de vijf dagen rondom de Tourstart, maar vooral ook in de periode ervoor en erna. De backoffice van het

Wilt u zich aansluiten bij het BPU of een initiatief aandragen? Kijk dan voor meer informatie op www.businesspelotonutrecht.nl

UTRECHT BUSINESS | NUMMER 5 | NOVEMBER 2014

TRENDS

Netwerk Utrecht2040 wil aantrekkelijke en duurzame provincie

‘Succes als brandstof voor duurzame verandering’ TEKST HANS HAJÉE FOTOGRAFIE HANS KOKX

In Netwerk Utrecht2040 werken overheden, maatschappelijke organisaties en bedrijven samen aan een versnelling van duurzaamheid. ‘Verandering kost tijd en vergt een lange adem,’ weet voorzitter Joris Hogenboom. ‘Tegelijkertijd zijn concrete resultaten op korte termijn nodig. Want succes motiveert. Het is de noodzakelijke brandstof op weg naar het uiteindelijke doel: een energieneutrale en klimaatbestendige provincie in 2040, met een goede kwaliteit van leven voor alle inwoners.’

De Natuur en Milieufederatie Utrecht (NMU) werkt al veertig jaar aan een provincie met een mooi landschap, rijke natuur en een schoon milieu. ‘In de beginperiode waren we vooral bezig met agendasetting. Druk uitoefenen op overheden om een goed milieubeleid te voeren,’ vertelt directeur Joris Hogenboom. ‘Gaandeweg veranderde die rol. We nemen nu ook zelf initiatieven om verduurzaming te versnellen. De NMU fungeert als aanjager en ondersteunt organisaties die willen veranderen. Want steeds meer bedrijven en instellingen zien de noodzaak tot verduurzaming en de kansen die dit oplevert. Vaak hebben ze echter moeite om initiatieven door de eerste fase te brengen en tot een succes te maken. Daar helpen wij bij door het geven van advies en het verbinden van partijen.’

Stip aan de horizon Hogenboom’s voorzitterschap van Netwerk Utrecht2040 past naadloos in de activiteiten van de NMU. ‘Dit samenwerkingsverband ontstond in 2009 op initiatief van Gedeputeerde Duurzaamheid Wouter de Jong. Het

ontbrak de provincie destijds aan een duurzaamheidsagenda. Daartoe is eerst de Staat van Utrecht opgesteld (zie kader, red.). Een inventarisatie, een foto als het ware, die de toestand van de provincie op het gebied van duurzaamheid in kaart bracht.’

‘Economisch voordeel en verduurzaming kunnen hand in hand gaan’ Deze momentopname gaf inzicht in opgaven en kansen. ‘Om hier samen aan te werken, is het Netwerk Utrecht2040 gevormd met partners uit overheid, bedrijfsleven, maatschappelijke en kennisorganisaties. NMU was daar één van. De ambities zijn gebundeld in een gezamenlijke stip aan horizon: in 2040 wil de provincie zowel energieneutraal als klimaatbestendig zijn. Niet langer

UTRECHT BUSINESS | NUMMER 5 | NOVEMBER 2014

afhankelijk van fossiele brandstoffen door besparing en de inzet van duurzame energie. En voorbereid op het veranderende klimaat door versterkte dijken, meer ruimte voor rivieren en wateropvang voor piekmomenten. Maar ook met een innovatieve economie, een sterke natuur en mooi landschap. Een provincie waarin iedereen meetelt en het goed leven is. Hoge ambities dus! Door individuele inspanningen en samenwerking dragen partners van het netwerk bij aan de realisatie van deze doelen.’

Maximaal draagvlak In 2011 lag in het nieuwe provinciale college de vraag voor, hoe verder te gaan met Netwerk Utrecht2040. Hogenboom maakte met vertegenwoordigers van een aantal andere partners deel uit van een kerngroep. ‘Het belang en de kracht van het netwerk is zodanig dat wij besloten om door te gaan. De Provincie fungeert niet meer als trekker, wel als loyale en gecommitteerde partner. Ik zie het als een logische ontwikkeling dat nu andere partijen hun verantwoordelijkheid nemen.’ Een heroverweging na de doorstart luidde een nieuwe fase in, met Hogenboom als voorzitter. ‘Bij duurzaamheid gaat het vaak om complexe opgaven. Verandering kost tijd en vergt een lange adem. Tegelijkertijd is concreet resultaat op korte termijn nodig. Succes motiveert; het is de noodzakelijke brandstof op weg naar het uiteindelijke doel. Daarom ligt de nadruk bij Netwerk Utrecht2040 nu op concrete onderwerpen die de 45 partners als opgave én als kans zien. Het eerste is vooral de insteek van overheden en maatschappelijke organi-

NIEUWE STAAT VAN UTRECHT De Staat van Utrecht brengt de duurzame prestaties in de provincie in kaart. Niet alleen het milieu, ook aspecten als werkgelegenheid, economie en sociale cohesie komen hierin aan de orde. Na de nulmeting in 2008 en een vervolg twee jaar later is een nieuwe Staat van Utrecht opgesteld. Die wordt eind november gepresenteerd tijdens de najaarsbijeenkomst van Netwerk Utrecht2040. Joris Hogenboom licht alvast een tip van de sluier op. ‘Utrecht doet het economisch goed. Er is relatief een lage werkloosheid, een hoge arbeidsproductiviteit en een hoog investeringsniveau in het bedrijfsleven. De kwaliteit van het voortgezet onderwijs blijft achter en er zijn relatief veel voortijdige schoolverlaters. De leefomgeving is nog niet op orde; met name de luchtkwaliteit moet beter en er wordt veel geluidhinder ervaren. Met de natuur gaat het in kleine stapjes weer iets beter, maar relatief ten opzichte van Nederland neemt de oppervlakte natuur maar langzaam toe. Het energiegebruik blijft hoog en wat betreft duurzame energieopwekking bungelt Utrecht onderaan.’

saties, kansen spreken meer aan bij het bedrijfsleven. Door die twee aspecten te combineren, is het draagvlak maximaal.’

Leren van ervaringen Een van de sleutelthema’s is de transformatie van leegstaand vastgoed. Om geslaagde initiatieven zichtbaar te maken, was transformatie in 2013 onderwerp van de Duurzaamheidsprijs die het netwerk jaarlijks uitreikt. Winnaar werd Jutphaas Wonen dat een kantoorgebouw met succes herontwikkelde tot appartementen. ‘Door dit project een podium te geven, zijn andere initiatieven gestimuleerd. Ook konden zij de ervaringen van het winnende project gebruiken om hun eigen proces te versnellen.’ Thema voor de Duurzaamheidsprijs 2014 is energiebesparing. ‘Deelname stond open voor initiatieven die het energieverbruik in bestaande woningen helpen terugdringen. Opnieuw een concreet onderwerp met grote economische impact. Onder de ruim dertig

aanmeldingen waren veel inspirerende voorbeelden waaruit vier genomineerden zijn gekozen. Eind november wordt de winnaar bekendgemaakt.’

Kansen blijven liggen Het bedrijfsleven is een cruciale stakeholder voor Netwerk Utrecht2040. ‘Een groep koplopers heeft al grote stappen gezet op het gebied van duurzaamheid. Vaak vanuit hun maatschappelijke verantwoordelijkheid en een intrinsieke motivatie,’ weet Hogenboom. ‘Veel bedrijven hebben echter de handen vol aan het runnen van hun dagelijkse business. Volstrekt begrijpelijk heeft verduurzaming dan geen prioriteit. Maar zij laten hierdoor wel kansen liggen. Duurzaamheid kan zorgen voor nieuwe producten en diensten en helpen om kosten te besparen.’

Zonnepanelencalculator Om bedrijven tot concrete actie te bewegen, is het zaak de drempel zo

laag mogelijk te maken. ‘Kijk naar zonnepanelen. Die kunnen voor veel bedrijven voordeel opleveren maar er komt het nodige bij kijken. Is plaatsing technisch haalbaar, hoe lever ik energie terug aan het net, is sprake van investeringsaftrek? Daarom heeft de NMU een Zonnepanelencalculator ontwikkeld (www.zonnepanelencalculator.nl). Die geeft na invoering van een aantal gegevens direct inzicht in de benodigde investering en terugverdientijd.’ Er zijn meer voorbeelden waarbij economisch voordeel en verduurzaming hand in hand gaan. ‘Zoals energiebesparing door isolatie van woningen en alternatieve vormen van transport. Maar ook investeringen in de natuur bieden kansen. De overheid trekt zich op dit gebied steeds verder terug. Door groene projectontwikkeling kan de markt een rol spelen bij beheer en zelfs uitbreiding van natuur. Op dit moment zijn we hierover met een aantal partijen in gesprek.’

UTRECHT BUSINESS | NUMMER 5 | NOVEMBER 2014

TRENDS

Joris Hogenboom: ‘Het laatste wat je moet doen, is stoppen met het Energieakkoord.’

Vraagtekens bij Energieakkoord Medio 2013 sloten ruim veertig organisaties een landelijk Energieakkoord voor duurzame groei. Het gaat om breed gedragen afspraken over energiebesparing, schone technologie en klimaatbeleid. Amper een jaar na dato zetten het Planbureau voor de Leefomgeving en Energieonderzoek Centrum Nederland grote vraagtekens bij een aantal belangrijke doelstellingen uit het akkoord. Zo lijkt het beoogde aandeel van 14 procent duurzame energie in 2020 nu al onhaalbaar. Hogenboom heeft gemengde gevoelens bij deze conclusies. ‘Het kost simpelweg tijd om substantiële vooruitgang te boeken. Als politicus zou ik daarom niet nerveus worden omdat na een jaar nog niet veel is bereikt. En het laatste wat je moet doen, is stoppen met het Energieakkoord. Dat is echt onzin.’

Utrechtse energieagenda Wel roept de NMU-directeur op tot actie. ‘Soms wordt gedacht dat met de ondertekening van zo’n akkoord het werk gedaan is. Maar dan begint het pas. Ook moet men zich goed realiseren dat een groot deel van de maatregelen lokaal en regionaal wordt uitgevoerd. Door bedrijven, corporaties en woningeigenaren.’ Voor de zo noodzakelijke regionale vertaling van het Energieakkoord is volgens Hogenboom te weinig aandacht. ‘Er zijn enorme kansen op kostenbesparing en investeringen in de regionale economie en werkgelegenheid. Nu geven we in Utrecht jaarlijks 2,5 miljard uit aan fossiele brandstof! Dat kunnen we ombuigen in duurzame energieopwekking, isolatie, schone voertuigen et cetera. Maar dat gaat niet vanzelf en vraagt om een krachtenbundeling. Daarom pleiten wij voor een Utrechtse energieagenda. Samen met onder meer de Economic

UTRECHT BUSINESS | NUMMER 5 | NOVEMBER 2014

Board Utrecht willen we komen tot een pragmatische aanpak. Per deelonderwerp kijken wat goed gaat, wat beter kan en hoe we dat samen kunnen versnellen. Beginnen met het laaghangend fruit, thema’s waar het snelst winst te halen is, en van daaruit verder gaan.’ De beoogde aanpak is gepresenteerd aan de gemeenten van de U-10 en de Statencommissie van de provincie. ‘De reacties waren positief. We gaan nu om tafel om de aanpak verder uit te werken en te concretiseren. Daarbij is een belangrijke rol weggelegd voor het bedrijfsleven. Zo is de energieagenda een mooi voorbeeld van waar Utrecht2040 voor staat: doelen en partijen verbinden, om meer vaart te maken met innovaties voor een duurzame provincie.’ n

Auto Totaal Service Zeist B.V.

www.ats-autogroep.nl Blanckenhagenweg 12-14 3712 DE Huis ter Heide / Zeist Tel: 030 - 698 19 10 E: [emailprotected]

Lean&Duurzaam

www.vandenpol.com

CASE

Rabobank verbindt met Samen Sterker Tour

Ondernemende zorgaanbieders houden Utrecht vitaal TEKST HANS HAJÉE FOTOGRAFIE HANS KOKX

Om ouderen zo lang mogelijk gezond en zelfstandig te houden, is ondernemerschap in en samenwerking tussen zorginstellingen en andere betrokken partijen een vereiste. Met het doel die organisaties te verbinden, organiseerde Rabobank Utrecht de Samen Sterker Tour. Bestuurders uit zorg, maatschappelijk veld en bedrijfsleven trokken een dag samen op. Zij kregen inzicht in inspirerende voorbeelden van onder meer het St. Antonius Ziekenhuis en het Bartholomeus Gasthuis. Rabobank Utrecht organiseert jaarlijks de Samen Sterker Tour. ‘Daarvoor nodigen wij vertegenwoordigers van organisaties en bedrijven uit rondom een specifiek vakgebied of thema,’ zegt directievoorzitter Annemarie van den Berg. ‘Met de spelersbus van FC Utrecht maken zij een rondrit door de regio. Op een aantal locaties verbinden wij zo ondernemende partijen in de zorg.’ Thema van de Tour op 30 oktober was hoe de leefbaarheid en zorg voor ouderen kan worden verbeterd. ‘Zorg heeft een grote impact voor de inwoners van Utrecht. Ook biedt de sector veel werkgelegenheid. Daarom is het belangrijk dat partijen uit de zorg en aanpalende gebieden elkaar ontmoeten. Om kennis uit te wisselen en samen nieuwe ontwikkelingen te starten.’ Waarom neemt een lokale bank een dergelijk initiatief? ‘Als coöperatieve organisatie wil Rabobank Utrecht haar klanten, partners en het werkgebied sterker maken. Daartoe zetten wij kennis en netwerken in, en treden op als verbinder. De Samen Sterker Tour is hiervan een goed voorbeeld,’ aldus van den Berg.

Kwetsbare groep Tijdens de tour gaven regionale organisaties inzicht in hun activiteiten op het gebied van zorg en welzijn voor ouderen. Daaronder het St. Antonius Ziekenhuis, met vestigingen in Utrecht en Nieuwegein niet alleen een

belangrijke maar ook een ondernemende en innovatieve zorgaanbieder. ‘Een groot en groeiend deel van onze patiënten is oud,’ zegt zorgmanager Marieke van der Lans. ‘Zij komen bovengemiddeld vaak in het ziekenhuis, veelal met verschillende aandoeningen. De impact van een ziekenhuisopname op ouderen is groot. Door de voor hen vreemde omgeving raken zij sneller verward. Om dit te voorkomen, worden ouderen met individuele voorlichting voorbereid op de opname en een operatie. Daarbij is een scherp oog voor hun kwetsbaarheid. Voor iedere kwetsbare oudere maken wij een plan op maat. Dat wordt in toenemende mate ondersteund door vrijwilligers. Zij wandelen met patiënten, maken een praatje of doen spelletjes.’

Mobiele teams Het St. Antonius heeft een zogenaamd consultatief team ouderen gevormd. Dat ondersteunt kwetsbare patiënten die opgenomen zijn in het St. Antonius Ziekenhuis. Dit consultatief team werkt onder andere samen met ketenpartner Zorgspectrum, die op haar beurt mobiele teams heeft die ouderen thuis bezoeken, voor of na een ziekenhuisopname. Die flexibiliteit is cruciaal, verduidelijkt Jan de Waard. Hij is specialist Ouderengeneeskunde en werkzaam voor zowel Zorgspectrum als het St. Antonius Ziekenhuis. ‘Het overgrote deel van de

UTRECHT BUSINESS | NUMMER 5 | NOVEMBER 2014

ouderen woont thuis. Bij de ouderenzorg heeft de huisarts de regierol. Die kent patiënten vaak tientallen jaren en heeft een belangrijke signaalfunctie. Om kwetsbare ouderen in de thuissituatie te ondersteunen, zijn mobiele geriatrische teams gevormd. Die teams opereren in Houten, Nieuwegein en Vianen en bestaan uit een dokter, psycholoog en een casemanager. De ondersteuning van ouderen wordt door deze teams indien nodig ook na een ziekenhuisopname voortgezet, op de herstelafdeling, in een verzorgingstehuis of thuis. Deze teams bestaan ook in andere delen van de regio Utrecht. In de regionale keten werken we dus nauw met elkaar samen.’

Zorgeloos oud Waar het St. Antonius primair te maken heeft met zieke ouderen zijn de inspanningen van het Bartholomeus Gasthuis erop gericht om met innovatieve, ondernemende initiatieven ouderen zo lang mogelijk gezond te houden. ‘Wij willen dat mensen zorgeloos oud worden,’ zegt directeur Willy van Egdom. Al sinds 1407 verleent het gasthuis in de Utrechtse binnenstad zorg aan stadgenoten. Dat gebeurt sinds kort op een baanbrekende manier. ‘Het traditionele verzorgingstehuis verdwijnt en dat zorgt voor onzekerheid bij een grote groep ouderen. Door het gesprek aan te gaan over hun behoeftes en wensen kreeg langzamerhand het idee vorm voor een Huis in de Wijk. Een plek met naast zorggerelateerde huisvesting ook allerlei faciliteiten en diensten waardoor ouderen zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen.’

Keten onder één dak Gaandeweg raakten steeds meer stakeholders enthousiast over de ideeën van Van Egdom. ‘Onze Raad van Toezicht gaf in 2008 groen

Marieke van der Lans, Jan de Waard, Annemarie van den Berg en Willy van Egdom: inspirerend ondernemerschap in de zorg.

licht voor de ingrijpende verbouwing die nodig was voor het Huis in de Wijk. De hele keten van welzijn, wonen en zorg is nu onder één dak verzameld. Hiermee richten wij ons op een veel breder publiek dan voorheen.’ Het Bartholomeus Gasthuis beschikt over tien appartementen in het woonzorgcentrum, zes groepswoningen met 57 appartementen voor verpleging van psychogeriatrische cliënten plus twaalf servicewoningen. Ook is er een zorghotel. ‘Onderscheidend kenmerk van de nieuwe opzet is het brede palet aan voorzieningen en diensten. Denk aan een brasserie, zalen, fitness, kapper en pedicure. Er is zelfs een rouwcentrum. Zie het als een verzameling winkels met een gevarieerd aanbod, vooral bedoeld voor binnenstadbewoners.’ Het Huis in de Wijk organiseert ook dagelijks workshops, activiteiten of optredens. Zoals onlangs van het kleinoperakoor Wilhelminapark. Rabobank is sponsor van het koor en bracht beide partijen samen. Zo draagt de bank bij aan een leefbaar Utrecht.

Sociaal en ondernemend Het nieuwe concept is een schot in de roos. ‘Steeds meer ouderen weten ons te vinden. Niet alleen uit Utrecht, ook uit omliggende plaatsen.’ Een voorziening met zo’n uitgebreid aanbod als het Huis in de Wijk bestond nog niet. ’Op veel gebieden hebben we zelf het wiel moeten uitvinden. De mix van zorg en

commerciële functies is lastig te realiseren, maar wel cruciaal. Inkomsten uit commerciële diensten vormen al een derde van ons totale budget. Hiermee worden andere voorzieningen gratis of voor een laag bedrag aangeboden. Wij kunnen dus sociaal zijn doordat we tegelijkertijd ondernemen. En dat is in de zorg allesbehalve gebruikelijk.’ Ondernemerschap en zorg gaan niet vanzelfsprekend samen, weet ook Jan de Waard. ‘Voor velen uit ons vak heeft ondernemen een negatieve associatie. Daar komt nu langzaam verandering in.’ Volgens Marieke van der Lans kunnen aspecten van ondernemerschap juist van grote waarde zijn. ‘Bijvoorbeeld als het gaat om een doelgroepgerichte aanpak. Ouderenzorg werd vroeger gezien als één geheel. Nu is steeds vaker sprake van een op maat gesneden benadering van een groep patiënten. Onze ondersteuning van kwetsbare ouderen is hier een voorbeeld van.’

Initiatieven ontsluiten De naam Samen Sterker Tour is door Rabobank niet voor niets gekozen. Hoe staat het met de samenwerking tussen partijen in de zorg? De Waard: ‘De problematiek is complex. Het is daarom een voorwaarde dat wij elkaar goed weten te vinden. Of dat lukt, hangt af van veel factoren. Bestaande structuren en belangen kunnen belemmerend werken. Verder blijkt dat grote organisaties soms minder snel

in beweging komen. Kleinschalige spelers zijn vaak slagvaardiger.’ Ook Marieke van der Lans benadrukt de noodzaak tot samenwerking. ‘Omdat het netwerk in de zorg zo versnipperd is, bestaat het gevaar dat mensen en initiatieven tussen wal en schip raken. We moeten elkaar goed blijven vinden en samen de ketenzorg blijven verbeteren. Ook is het belangrijk om succesvolle initiatieven beter te ontsluiten. De Tour van de Rabobank helpt daarbij.’

Dynamiek geeft energie Het Huis in de Wijk is zo’n succesvol initiatief. ‘Naast met zorgpartijen en huisartsen werken wij samen met bijna vijftig andere partners,’ aldus Willy van Egdom. ‘Variërend van een dansschool, Alzheimer Nederland tot de zzp’er die onze kapsalon runt. Deze dynamiek inspireert en geeft energie.’ Datzelfde beoogt Rabobank Utrecht met haar initiatieven in de zorg, zoals het ondersteunen van medische starters bij Utrecht Inc, de Incubator en het beschikbaar stellen van cijfers en trends via de Rabo kennis-app. ‘Met de Samen Sterker Tour gaan we nog een stap verder,’ zegt Annemarie van den Berg. ‘Ambitie is om als spin-off van het evenement minimaal één maar liefst meer concrete initiatieven van de grond te krijgen die ondernemerschap en samenwerking in de zorg stimuleren en Utrecht vitaal houden. Ik heb alle vertrouwen dat we daarin slagen.’ n

UTRECHT BUSINESS | NUMMER 5 | NOVEMBER 2014

Ook verliefd? Kriebels in je buik. Een gevoel van verlangen. Als een blok vallen voor een woning! Dat is: Verliefd op een Dudok-woning. Onze marketingcampagne in de Hilversumse Bloemenbuurt heeft het concept, de emotie en de resultaten om heel erg enthousiast van te worden. Daar staan wij – opdrachtgever Dudok Wonen en 2 in beweging – niet alleen in. Ook de jury van de Dutch PR Awards hebben we in het hart geraakt. Het zal ons niet verbazen dat ook bij u de vonk overslaat. Uw eerste telefoontje kan het begin zijn van iets moois…

wij zijn 2 in beweging wie bent u?

T 030 254 50 00 | info@ 2inbeweging.nl | www.2inbeweging.nl

BUSINESS FLITSEN OPTIEKCENTRUM NAAR HOUTEN In Houten komt een Optiekcentrum. De branchevereniging voor optiekondernemers in Nederland (NUVO) kocht hiervoor het voormalige Aluminiumcentrum aan. Dit zal gebruikt worden als centrale ontmoetingsplek om kennis te delen, te vergaderen en optiekevenementen te organiseren. Het markante gebouw aan de Voorveste kwam na een uitvoerige oriëntatie als meest geschikte optie uit de bus. Het pand dat het nieuwe Optiekcentrum gaat herbergen werd in 2001 gebouwd voor de branchevereniging van de aluminiumindustrie. Het was het visitekaartje van de sector en dat is aan de architectuur af te zien. Verder is het gebouw energiezuinig en onderhoudsarm. De oorspronkelijke gebruiker ging in 2012 failliet. Daardoor kwam het markante gebouw binnen het bereik van de NUVO. ‘Voor de branche is Het Optiekcentrum een lot uit de loterij,’ zegt NUVO-voorzitter Marc Asselbergs. ‘Verschillende organisaties in de optiekbranche hebben al aangegeven er gebruik van te gaan maken. Er zullen cursussen worden gegeven en regionale themabijeenkomsten plaatsvinden. Ook komt er een praktijklokaal voor optiekstudenten.’

BOL.COM KIEST VOOR PAPENDORP Bol.com sloot een huurovereenkomst voor circa 18.000 m² kantoorruimte in WTC Papendorp. Het bedrijf huurt twee van de zes gebouwen, een vergadercentrum en een restaurant. Op de huidige locatie aan de Keulsekade was verdere ontwikkeling van de succesvolle webwinkel niet mogelijk. Vastgoedadviseur JLL ondersteunde bol.com bij de zoektocht naar nieuwe huisvesting. ‘Een geweldige opdracht voor ons kantoor in Utrecht,’ meldt Olaf Vogelaar, director JLL agency Utrecht. ‘Het is gelukt om

voor bol.com een pand te vinden dat aansluit bij de manier van werken van een van de meest aansprekende bedrijven in Nederland. Bol.com kan in de komende jaren zonder belemmering verder groeien op deze nieuwe locatie.’ De kantoorruimte in WTC Papendorp wordt casco opgeleverd. Tétris Design & Build, dochterorganisatie van JLL, is door bol. com ingeschakeld voor de inrichting van het complex. De verhuizing staat gepland voor eind dit jaar.

VELDKAMP NAAR VALAD EUROPE Valad Europe, investment manager in multilet kantoor- en bedrijfsruimte, heeft Marcel Veldkamp benoemd tot lid van het Nederlandse asset management team. Veldkamp wordt verantwoordelijk voor het beheer van objecten in Utrecht en in het oosten van Nederland. Hij rapporteert aan Richard de Hartigh, hoofd asset

management voor de Benelux. Veldkamp voltooide een bacheloropleiding in management, economie en recht en heeft twaalf jaar asset management ervaring. De afgelopen drie jaar was hij manager verhuur bij een beursgenoteerde vastgoedonderneming. Daarvoor werkte Veldkamp vier jaar als portfoliomanager bij

VastNed Offices/Industrial in Rotterdam. Valad Europe heeft een team van 19 mensen in de regio Benelux. Vanuit kantoren in Amsterdam en Luxemburg worden 60 objecten met in totaal 400 gebruikers beheerd. Het beheerd vermogen bedraagt 270 miljoen euro.

UTRECHT BUSINESS | NUMMER 5 | NOVEMBER 2014

SLINGER NIEUWS

Utrechts centrum voor leven met kanker gaat de markt op

Cabane wil niet alleen meer de hand ophouden TEKST ARNOUD CORNELISSEN

Cabane, het Utrechtse centrum voor leven met kanker, wil niet langer alleen afhankelijk zijn van giften, fondsen en subsidies. Het centrum wil de begeleidingsprogramma’s betaald aanbieden aan ondernemingen en verzekeraars. De Slinger Utrecht organiseerde een brainstormsessie met bedrijfsadviseur Nononsancy uit Utrecht en verzekeraar Achmea om met Cabane de weg naar de markt te ontdekken. ‘De programma’s van Cabane zijn mooie producten die we graag in de markt willen zetten,’ aldus directeur Marleen van de Wouw. ‘Dankzij deze programma’s maken patiënten minder lang gebruik van zorg. Werknemers krijgen begeleiding waardoor hun ziekteverzuim kan worden bekort en hun re-integratie op de werkvloer kan worden bespoedigd. Met het geld dat zo wordt verdiend, financiert Cabane straks andere activiteiten als middagen voor kinderen of inloopochtenden voor kankerpatiënten.’ Cabane wil zo een nieuwe maar vooral ook geregelde bron van inkomsten aanboren. ‘Belangrijker vind ik nog dat we zo ook een wederkerigheid opbouwen. We houden onze hand niet op, maar leveren een dienst waarvoor we worden betaald.’

Nieuwe energie Volgens Van de Wouw is bij veel werkgevers behoefte aan de expertise van Cabane.

Marleen van de Wouw: ’We houden onze hand niet op maar leveren een dienst waarvoor we worden betaald.’

‘Het is voor de meesten in eerste instantie een schok als ze horen dat een van de werknemers kanker heeft. Hoe moet je daar mee omgaan? Sommige patiënten werken in eerste instantie gewoon door en storten na verloop van tijd alsnog in. Anderen willen wel werken, maar gaan zo gebukt onder de impact van de ziekte dat ze dat niet meer kunnen. En als na verloop van tijd het hele proces achter de rug is, komen ze weer terug op de werkvloer. Maar hoe moet je als werkgever omgaan met mensen die niet meer kunnen wat ze eerst konden? We zien in de praktijk dat een kwart van deze mensen na twee jaar alsnog hun baan kwijtraakt wegens disfunctioneren. Wij bieden hen een programma om de draad weer op te pakken. Wij geven nieuwe energie, stellen ze voor de vraag wat ze met hun leven willen en wat ze er aan gaan doen. Er zijn er overigens genoeg die besluiten eindelijk hun droom waar te maken of voor zichzelf beginnen.’

Primeur Cabane is voor zover bekend de eerste stichting die zijn coachings- en begeleidingsprogramma’s voor mensen met kanker en hun omgeving commercieel wil aanbie-

UTRECHT BUSINESS | NUMMER 5 | NOVEMBER 2014

den. ‘Veel zusterstichtingen hebben nauwe banden met werkgevers en betrekken hen bij hun activiteiten. Maar zij financieren die nog steeds met giften. Wij zijn waarschijnlijk de eerste die met het idee komt dat onze programma’s een product zijn waarvoor betaald moet worden. Inderdaad heeft marktwerking in de zorg een nare bijklank gekregen. Maar Cabane blijft in eerste instantie een stichting die zich wil inzetten voor mensen die met kanker moeten leven. Het vermarkten van onze programma’s is alleen maar een manier om die taak te financieren. En zo moet het ook blijven.’

Sponsorschaatsmarathon Cabane steunen kan binnenkort op een heel leuke manier. Op 13 november vindt op de Vechtsebanen een sponsorschaatsmarathon plaats. Cabane daagt alle Utrechtse ondernemingen uit bedrijfsteams te vormen. Het centrum hoopt op dertig teams van zowel ondernemingen en particulieren die elk 1.250 euro bijeen schaatsen. Stuur voor informatie en aanmeldingen een e-mail naar [emailprotected] o.v.v. ‘Schaatsevenement’ of kijk op www.centrumcabane.nl. n

uniek n inspiratie n achtbaan voor de geest n 16 sprekers n hand-made conference n posimistisch n magic n curious people n aandacht voor details n creativiteits-conferentie n ideeëndouche n 7 intermezzo’s n 19 mei 2015 n www.pinc.nl

DOSSIER

BOEi maakt herbestemming mogelijk

Nieuwe toekomst voor industrieel erfgoed TEKST SOFIE FEST FOTOGRAFIE BOEI/JAN VAN DALEN

De Nationale maatschappij tot Behoud, Ontwikkeling en Exploitatie van Industrieel Erfgoed (BOEi) werd in de tweede helft van de jaren 90 opgericht. Zij moest toen aan de slag met de vele fabrieksgebouwen die in groten getale werden verlaten. ‘De monumentenzorg hield zich lange tijd enkel bezig met kastelen en woonhuizen. Langzaamaan kwam daar een nieuwe categorie van fabrieksgebouwen uit de periode 1880-1940 bij, variërend van pakhuizen tot maalderijen en remises,’ vertelt Boon. ‘In Amsterdam werden al sporadisch panden zoals pakhuizen herbestemd tot woonruimte, onder andere geïnspireerd door steden zoals Parijs en Londen en door de kraakbeweging. Andere gemeenten wisten zich echter niet goed raad met dit industriële

erfgoed en gaven de voorkeur aan sloop. BOEi moest dit mede voorkomen door de monumentale gebouwen te restaureren en te herbestemmen.’

Meerdere inkomstenstromen

Inmiddels heeft BOEi zo’n vijftig locaties in eigen portefeuille die met behulp van onder andere fondsen en subsidies zijn aangekocht, gerestaureerd en op meerdere manieren worden geëxploiteerd. ‘Welke functie een dergelijk gebouw uiteindelijk krijgt, hangt sterk af van het type gebouw, de kwaliteiten en hoe die gecombineerd kunnen worden met de markt en de omgeving.’ Vaak wordt bewust gekozen voor een combinatie van functies. Dat zorgt voor meerdere inkomstenstromen waarmee

Wethouder Victor Everhardt, Arno Boon (BOEi) en gedeputeerde Mariette Pennarts bij de officiële opening van de Cereolfabriek.

UTRECHT BUSINESS | NUMMER 5 | NOVEMBER 2014

de risico’s van een wegvallende huurder worden gespreid. In een aantal van de gebouwen zijn naar gelang de behoefte van de markt ook kantoor- en vergaderruimtes ondergebracht.

Exclusieve locaties

De reeds herbestemde gebouwen zijn niet de enige locaties waar het bedrijfsleven volgens Boon terecht kan. ‘Veel van onze gebouwen zijn meerjarenprojecten waarbij flink wat tijd zit tussen de restauratie en de daadwerkelijke herbestemming. In de periode dat deze panden leegstaan, vormen zij een bijzondere en exclusieve locatie voor zakelijke bijeenkomsten. De Wagenmakerij bij Venlo werd bijvoorbeeld als pop-up restaurant ingezet.’ Dit gebouw dateert uit 1890 werd tot 1969 gebruikt door het spoorwegnet voor de huisvesting van werkplaatsen en onderhoudsbedrijven. Bij de restauratie zijn de sporen van de geschiedenis van het pand, zoals het patina van de bakstenen en de schade die in oorlogsjaren is opgelopen, bewust behouden. Volgens Boon wordt die werkwijze bij elke locatie op alle punten waar dit mogelijk is toegepast. ‘Het gaat vaak om iconen waar velen een speciale band mee hebben. En een bijzonder gebouw doet wat met mensen. Als een evenementenlocatie indruk maakt, heb je bijvoorbeeld al de helft van je bijeenkomst neergezet en praten gasten er een jaar later nog over. En een kantoorruimte in een monumentaal of juist industrieel pand draagt zeker bij aan het imago van een bedrijf.’

Beeldbepalend

Prominent actueel voorbeeld van de betrokkenheid van BOEi is de

Iedereen kent ze: fabriekspanden en andere gebouwen uit het industriële tijdperk die vroeger intensief gebruikt werden, maar nu door leegstand in hun voorbestaan worden bedreigd. Om te voorkomen dat deze karakteristieke objecten verdwijnen, is herbestemmen vaak de enige optie. In sommige gevallen worden de panden dan ook toegankelijk voor het bedrijfsleven. Zoals de evenementenbranche. ‘Die weet als geen ander wat een bijzonder gebouw doet met mensen,’ aldus Arno Boon, directeur van BOEi. Deze non-profitorganisatie houdt zich als investeerder onder andere bezig met het behoud van industrieel erfgoed. Prominent actueel voorbeeld: de Cereolfabriek in Utrecht.

kantine en ateliers die door wijkbewoners met kunst- en sportactiviteiten gevuld worden.

Boerderijen en kerken

Cereolfabriek in Utrecht. De voormalige olie- en lijnkoekenfabriek kende een roerige geschiedenis. In 1908 als coöperatie opgericht was het complex bijna een eeuw lang beeldbepalend voor de Utrechtse bedrijvigheid aan het Merwedekanaal. De coöperatie ging in 1973 failliet en de fabriek kwam in buitenlandse handen. Vanaf dat moment maakte het lijnzaad plaats voor soja. In de jaren 90 bleek de fabriek niet meer passend in een woonwijk; de overlast werd te groot. De gemeente sloot de Cereolfabriek in 2001 en spande zich daarna met provincie, omwonenden en toekomstige huurders in om het markante complex nieuw leven in te blazen. In 2008 woedde een brand waarbij alleen de monumentale gevels gespaard bleven.

Kloppend hart

BOEi werkte vanaf 2006 aan de herbestemming en is sinds 2011 eigenaar van de Cereolfabriek. Een jaar later startte de restauratie van het gehavende gebouw. Die is nu in nauwe samenwerking met de gemeente Utrecht en de gebruikers voltooid. Op 26 september vond de opening van het vernieuwde complex plaats. Arno Boon, wethouder Victor Everhardt en gedeputeerde Mariette Pennarts onthulden een tegeltableau met daarop de originele naam van het complex. Wat ooit een stinkende fabriek was, vormt nu het kloppende hart van Utrecht-West. Dat herbergt een basisschool met BSO, een bibliotheek, restaurant Buurten en bedrijven. Ook biedt de Cereolfabriek plaats aan een gymzaal, kunstcentrum Het Wilde Westen met een theater, een

De ontwikkelingen rondom de leegstand van erfgoed staan niet stil. Na de aanpak van het industriële erfgoed dienen zich nu twee nieuwe categorieën aan waar BOEi zich eveneens over buigt. Boon: ‘Sinds dertig jaar neemt het aantal boeren in Nederland af waardoor steeds meer boerderijen leeg komen te staan. Verder zie je een scherp stijgende lijn in de leegstand van kerk- en kloostergebouwen. In 2010 startte BOEi haar eerste kerkproject met de Clemenskerk in Hilversum uit het begin van de twintigste eeuw. Maar ook voor kerken zoals die in Sint Anna ter Muiden waarvan de oudste delen uit de veertiende eeuw stammen, moeten in de toekomst nieuwe bestemmingen worden gezocht.’

Geschiedenis herleeft

Hoewel bij het herbestemmen van monumentale gebouwen niet altijd maximaal rekening kan worden gehouden met de authenticiteit van het pand, blijven dankzij de werkwijze van BOEi wel de beleving van de ruimte en de verhalen erachter bewaard. ‘Het gaat erom dat mensen te weten komen waarom een bepaald gebouw daar staat en wat het belang ervan is. Dit proberen wij bij onze eigen panden te stimuleren door middel van achtergrondverhalen op de website meerhierover.nl en het aanbieden van QR-codes bij de locaties zelf,’ aldus Boon. ‘Daarmee laat je de geschiedenis letterlijk en figuurlijk herleven.’ n

UTRECHT BUSINESS | NUMMER 5 | NOVEMBER 2014

BEDRIJFSPROFIEL

60.000 artikelen onder één dak bij Makro

Partner voor ondernemend Utrecht De naamsbekendheid van Makro is enorm. ‘Maar nog niet iedereen weet wat wij allemaal te bieden hebben als het gaat om assortiment en service. Die ondernemers zijn van harte welkom om te ervaren wat Makro tot dé inkooppartner van zakelijk Utrecht maakt.’ De vestigingen in Nieuwegein en Vianen bieden one stop shopping in optima forma. Zeven dagen per week geopend, met een assortiment van 60.000 producten onder één dak.

Makro Vianen opende 15 oktober de deuren van de geheel vernieuwde vestiging. Na een ingrijpende verbouwing is de indeling nog overzichtelijker geworden. ‘De producten zijn gerangschikt naar oplossingen,’ vertelt Mark Pieters. ‘Bijvoorbeeld alles op het gebied van koffie bij elkaar, zowel food als non-food. Kantoor- en mediaproducten worden samen gepresenteerd, net als het assortiment op het gebied van kitchen, cooking en dining.’ Vianen is het visitekaartje van Makro-nieuwe stijl. ‘Inkopen is nu nog efficiënter en inspirerender.’

Met een zelfbedieningsgroothandel voor professionele klanten had Makro in 1968 in Amsterdam de Nederlandse primeur. Anno 2014 zijn er 17 vestigingen en een steeds drukker bezochte online winkel. Makro maakt deel uit van het Metro-concern, een van de grootste retailorganisaties ter wereld.

‘Die tref je bij ons allemaal onder één dak,’ zegt Mark Pieters, manager Makro Vianen. ‘Optimaal bereikbaar, met gratis parkeergelegenheid en via één afrekenmoment. Overzichtelijk verwerkt op één factuur.’

Alles onder één dak

Makro biedt hiermee one stop shopping in optima forma. ‘Het enorme aanbod is een van onze onderscheidende kenmerken. Met bijvoorbeeld de foodafdeling als paradijs voor professionals en andere liefhebbers van lekker eten en drinken. Zo zijn er 700 verschillende wijnen, plus een afzonderlijk horeca-assortiment.’ De vleesafdeling heeft – onder meer – rundvlees uit tien verschillende landen. Ook onderscheidt de Makro zich met een grote, professionele verse visafdeling. Het non-food assortiment is eveneens indrukwekkend. ‘Wat dacht je van 160 soorten koekenpannen?’

Twee van de 17 Makro-vestigingen staan in Midden-Nederland, in Vianen en Nieuwegein. ‘Makro richt zich op organisaties en personen die zijn ingeschreven bij de Kamer van Koophandel,’ vertelt Stephan Bieze, vestigingsmanager in Nieuwegein. ‘Al deze klanten bieden wij een meer dan compleet assortiment food en non-food met maar liefst 60.000 producten.’

MARKTLEIDER IN KERSTPAKKETTEN Kerstpakketten zijn op dit moment een prominent aanwezig in de Makro-vestigingen. ‘Wij zijn al jarenlang marktleider in kerst- en eindejaarsgeschenken,’ weet Bieze. Welke trends vallen daarbij op? ‘De nadruk ligt steeds meer op food, op bruikbare producten.’ De Makro-huisselectiepakketten zijn te vinden in beide vestigingen. Vianen heeft een speciale showroom waar klanten een kerstpakket op maat kunnen samenstellen.

METAMORFOSE MAKRO VIANEN

UTRECHT BUSINESS | NUMMER 5 | NOVEMBER 2014

Paradijs

Persoonlijke aandacht

Het aanbod van beide Makro-vestigingen is vrijwel identiek. ‘Dat in Nieuwegein is iets minder uitgebreid, met name in non-food,’ verduidelijkt Bieze. ‘Verder hebben wij net als Vianen 300 soorten kaas, alleen zonder bediening. Ook beschikt Vianen over een bewerkingsafdeling voor vlees. Dat wordt naar wens gesneden, geportioneerd en gevacumeerd.’ De adviesrol van de Makro-vakspecialisten wordt zeer gewaardeerd. ‘Zij hebben hart voor en verstand van hun producten. Ook kennen zij de klant, diens behoeftes en voorkeuren. Dus als iets speciaals binnenkomt, is een telefoontje om een vaste klant hierop

Mark Pieters en Stephan Bieze: ‘Kom ervaren wat Makro tot dé inkooppartner van zakelijk Utrecht maakt.’

attent te maken snel gepleegd.’ Deze persoonlijke aandacht zie je ook terug bij de chauffeurs van Makro. ‘Onze bezorgdienst is voor veel klanten een uitkomst. In het centrum van Utrecht leveren we de horeca zelfs met de bierboot. Heel efficiënt en beter voor het milieu.’

Tijdwinst

De klanten van Makro zijn net zo divers als het assortiment. ‘Van horecabedrijven tot advocaten; van tandartsen tot vertegenwoordigers van (sport)verenigingen en stichtingen, allemaal zijn ze klant.’ Want de voordelen zijn evident, of het nu gaat om grootverbruikers of zzp’ers. ‘Die vinden bij ons zowel kopieerpapier, koffiezetapparaten als schoonmaakartikelen. Alles verzameld onder één dak, waardoor zij efficiënt kunnen inkopen. Dat is belangrijk voor elke ondernemer. Immers, tijdwinst is ook winst.’

Tap werkt weer

Om het klanten zo gemakkelijk mogelijk te maken, zijn de Makro-vestigingen zeven dagen per week open. Maandag tot en met vrijdag van 9.00 tot 22.00 uur, zaterdag van 9.00 tot 18.00 uur en zondag van 12.00 tot 17.00 uur. Voor horeca en professionele inkopers gaan de deuren door de week al om zeven uur s’ ochtends open. ‘En als het nodig is, kunnen we snel schakelen. Dus als een voetbalvereniging zondags tijdens de wedstrijd merkt dat er problemen zijn met de biervoorraad is één telefoontje voldoende. Wij zorgen ervoor dat de tap nog voor het laatste fluitsignaal weer werkt.’

Acht autominuten

Onlangs was een gecombineerd team van Makro-medewerkers uit Nieuwegein en Vianen te vinden in de Utrechtse binnenstad. Daar maakten zij (potentiële) relaties attent op het aanbod en de dienstverlening voor de horeca. ‘Het is maar één voorbeeld van de nauwe samenwerking tussen beide vestigingen,’ verduidelijkt Pieters. ‘Wij zijn amper acht autominuten van elkaar verwijderd. Ons marktgebied overlapt deels en waar mogelijk trekken we samen op. Dat gaat van de uitwisseling van personeel en producten tot een collectieve deelname aan evenementen als het horeca beachvolleytoernooi.’

Veel te bieden

De gezamenlijke marktbewerking wordt de komende periode verder geïntensiveerd. ‘De naamsbekendheid van Makro is enorm; vrijwel iedereen kent ons. Maar nog niet iedereen weet wat wij allemaal te bieden hebben als het gaat om assortiment en service. Daarom nodigen wij ondernemers van harte uit om te ervaren wat Makro tot dé inkooppartner van zakelijk Utrecht maakt. In de vernieuwde vestiging in Vianen of de vertrouwde omgeving van Nieuwegein.’ n

Makro Nieuwegein Laagraven 7 3439 LG Nieuwegein

Makro Vianen Edisonweg 4 4131 PC Vianen

T 0900-2025300

www.makro.nl

UTRECHT BUSINESS | NUMMER 5 | NOVEMBER 2014

FC UTRECHT NIEUWS

FC Utrecht Business faciliteert ontmoetingen

Voetbal als bindmiddel De businessclub van FC Utrecht faciliteert ontmoetingen tussen een groot aantal organisaties, van zzp’ers en mkb tot multinationals. Voetbal is hierbij het bindmiddel, de bijbehorende emotie een onderscheidend kenmerk. Drie leden geven inzicht in de kracht van het bijzondere netwerk. ‘Ons bedrijf was jarenlang lid van de businessclub,’ zegt Brenda de Kroon, salesmanager van De Kroon Facilitaire Diensten. ‘Na een korte pauze hebben we ons vorig seizoen opnieuw aangesloten, nu met twee business-seats. Voor gasten bestellen we extra stoelen.’ Brenda de Kroon is een echte voetbalfan. ‘In het stadion beleef je een wedstrijd compleet anders dan thuis op de bank. De spanning, maar ook de onderlinge verbondenheid zorgen ervoor dat ik telkens met veel plezier naar de businessclub ga. Hier kan ik iets waar ik enthousiast over ben combineren met het leggen van zakelijke contacten. Als lid introduceer je bijvoorbeeld over en weer elkaars relaties; zo bouw je je netwerk verder uit.’ Dat levert ook concrete opdrachten op. ‘In ons geval bijvoorbeeld voor groenonderhoud en zonwering, eveneens activiteiten van De Kroon.’

ik op een zakelijke manier bij FC Utrecht betrokken raakte, werden we lid van de businessclub.’ Dat bevalt uitstekend. ‘Vooraf gezellig een hapje eten, dan lekker voetbal kijken. Vaak blijven we na afloop nog even hangen. Het is een echt familieuitje; ook onze kinderen gaan regelmatig mee.’ De leden van de businessclub hebben uiteraard veelal een zakelijke achtergrond. ‘Maar ook als privépersonen voelen wij ons prima thuis. Wat iedereen bindt, is de club. Wel is het jammer dat op de businesstribune minder gezongen wordt dan op de Bunnikside,’ lacht Kaemingk. FC Utrecht is volgens haar op de goede weg. ‘Zakelijk, maar ook qua spelopvatting. Het voetbal is dit seizoen een stuk attractiever. Dat merk je aan de sfeer in het stadion.’

Van Bunnikside naar business

Maatschappelijke verantwoordelijkheid

Annemarie Kaemingk heeft voor het tweede seizoen logeplaatsen bij FC Utrecht. ‘De club zit in mijn hart. Vroeger was ik altijd op de Bunnikside te vinden. Toen

Edwin Meerbeek vertegenwoordigt Ascom Nederland in de Offshore Business Lounge, een van de succesvolle thematische skyboxen van FC Utrecht. ‘Ascom levert

UTRECHT BUSINESS | NUMMER 5 | NOVEMBER 2014

communicatie- en veiligheidsmiddelen voor zorg, gevangeniswezen en zware industrie. Wij willen onze activiteiten in de offshore meer bekendheid geven. Vandaar het lidmaatschap van deze lounge.’ Om het zakelijke netwerk van FC Utrecht maximaal te benutten, is continuïteit een vereiste. ‘Door elke thuiswedstrijd aanwezig te zijn, bouw je een band op met de andere leden. Dat is een voorwaarde om zaken te kunnen doen.’ Meerbeek is namens Ascom al acht jaar lid van businessclub. ‘In die tijd is de organisatie sterk geprofessionaliseerd. Een goede ontwikkeling, en een voorwaarde om grote organisaties bij de club te betrekken.’ Hier zouden er zich nog meer van aan FC Utrecht moeten verbinden, vindt Meerbeek. ‘Grote bedrijven en (semi-)overheidsorganisaties hebben ook een maatschappelijke verantwoordelijkheid. Door FC Utrecht te ondersteunen, geven zij hier invulling aan. De club biedt immers vertier aan tienduizenden mensen uit de regio. Niet alleen in het stadion, ook daarbuiten.’ n

human capital

talEnt iS hEt niEuWE DOnEREn

Jouw kennis is goud waard in india. met

jouw zakelijke expertise en ervaringen inspireer je indiase bedrijven bij het realiseren van hun doelen. De omzet stijgt. het aantal banen voor vrouwen groeit. Gezinnen krijgen een beter leven. En kinderen krijgen beter onderwijs. Women on Wings heeft samen met 60 experts al 125.000 extra banen bij 20 bedrijven gecreëerd waardoor 325.000 kinderen al beter onderwijs kregen! het is een prachtige start in een land waar human capital het verschil kan maken. Doe mee. Geef vrouwen en kinderen in india vleugels. mail Women on Wings: [emailprotected] en doneer je talent. Of maak met financiële steun de inzet van experts mogelijk. womenonwings.com

Grontmij

veelzijdig ontwikkelen

vanbeheer gebieden

Grontmij adviseert over stads-, gebieds- en vastgoedontwikkeling.

Grontmij wil de beste lokale dienstverlener zijn voor ontwerp, advisering,

Wij maken planconcepten, treden op als procesmanager en realiseren.

management, engineering en contracting in de sectoren milieu, water,

Maar ook nemen we de rol op ons van vastgoedmanager, bouwadviseur

energie, bouw, industrie en infrastructuur. Wij willen dit bereiken door

en bouwprojectmanager en verzorgen wij vastgoedvermogensbeheer.

plannen voor de toekomst te ontwerpen en te realiseren samen met

Wij zijn vooral sterk in complexe situaties die een integrale en multi-

mensen en partijen in de regio’s waar we werkzaam zijn. Grontmij creëert

disciplinaire aanpak vragen. Wij verbinden mensen en partijen aan elkaar

waarde voor haar klanten en aandeelhouders door een duurzame

bij het creëren van een duurzame ruimtelijke omgeving.

woon- en werkomgeving te ontwerpen en te realiseren. www.grontmij.nl

BEDRIJFSPROFIEL

Albert Heijn/ND en Hako Bouw BV kiezen voor Nieuwegeins bedrijvenpark

Vliegwiel krijgt vaart op Het Klooster Ondertekening van het koopcontract door Hako Bouw

Op het Nieuwegeinse bedrijvenpark Het Klooster wordt binnenkort gestart met de realisatie van zowel een verscentrum voor Albert Heijn/Norbert Dentressangle als het nieuwe bedrijfspand van Hako Bouw. ‘Dit betekent een positieve economische stimulans voor de gemeente. Ook is sprake van een vliegwieleffect voor werkgelegenheid en andere nieuwe vestigers.’ Bedrijvenpark Het Klooster ligt in de driehoek van A2, A12 en A27, omgeven door groen en water. Duurzaamheid, hoogwaardige kwaliteit en aandacht voor de cultuurhistorische omgeving zijn kernbegrippen bij de ontwikkeling van het gebied. Er is ruimte voor allerlei soorten bedrijven, variërend van kleinschalige ambachtelijke vestigingen tot grote distributie-, transport- of logistieke ondernemingen.

Tweede topmerk

Met Albert Heijn kiest na V&D een tweede Nederlandse topmerk voor Het Klooster. Vastgoedontwikkelaar Borghese Logistics tekende voor de aankoop van een perceel van ruim zes hectare. Hier verrijst een nieuw verscentrum van 30.000 m2 dat 900 Albert Heijn-winkels in Nederland en België van verse producten zal voorzien. Leveranciers van AH brengen hun producten rechtstreeks naar dit shared fresh center. Hierdoor is minder voorraad nodig, neemt het aantal transportbewegingen af en liggen producten sneller in de winkels.

Vliegwieleffect

Logistiek dienstverlener Norbert Dentressangle wordt verantwoordelijk voor het nieuwe verscentrum. Algemeen directeur Mauro Ungheretti:

‘Wij kozen voor Het Klooster omdat deze locatie erg geschikt is voor het uitvoeren van de beoogde logistieke activiteiten voor Albert Heijn en haar leveranciers. Het Klooster is centraal gelegen, direct aan de snelweg en beschikt bovendien over een grote kavel waar voldoende hoogbouw neergezet mag worden.’ De gemeente Nieuwegein is blij met het nieuwe verscentrum dat enkele honderden arbeidsplaatsen oplevert: ‘Het onderstreept het belang van Het Klooster als uitvalsbasis voor onder andere nationale logistiek,’ aldus wethouder Johan Gadella. ‘Ook betekent het een positieve economische stimulans met een vliegwieleffect voor werkgelegenheid en andere nieuwe vestigers.’

Duurzaamheidsambities

Ook Hako Bouw selecteerde Het Klooster als locatie voor haar nieuwe huisvesting. ‘Doorslaggevend bij de keuze voor Het Klooster waren ligging, duurzaamheid, kwaliteit, prijs en de vlotte medewerking van de gemeente Nieuwegein,’ aldus de heren Kolfschoten en Kraan, eigenaren van het Montfoortse bouw- en aannemersbedrijf. ‘Wij gaan duurzame technieken toepassen die we ook gebruiken bij onze modelwoningen. Die kunnen straks direct aan onze opdrachtgevers worden getoond.’ De gemeente is blij dat een succesvol bouwbedrijf uit de regio zich in Nieuwegein vestigt om verder te groeien, aldus wethouder Gadella. ‘Ook de duurzaamheidsambities van Hako Bouw passen goed op Het Klooster.’

Ook vestigen op Het Klooster?

Het nieuwe AH-verscentrum

Nieuwegein geeft op Het Klooster 75 hectare aan kavels uit. Ondernemers die interesse hebben om zich op het bedrijvenpark te vestigen, kunnen contact opnemen met adviseur ondernemerszaken Jeanette Verbeek. Zij is bereikbaar op telefoonnummer 030-607 14 54 of via [emailprotected]. Meer informatie op www.nieuwegein.nl/ klooster. n UTRECHT BUSINESS | NUMMER 5 | NOVEMBER 2014

EINSTEIN CAMPUS

MOTIVEERT VERSTERKT INSPIREERT VERBINDT

OPENING EINSTEIN CAMPUS UTRECHT, VERSTERK JE POSITIE ALS ONDERNEMER In november opent Valad Benelux de Einstein Campus aan de Einsteindreef te Utrecht. Het pand transformeerde afgelopen jaar naar een bedrijfsverzamelgebouw waar ambitieuze ondernemers die werkzaam zijn in de zorgsector hun krachten kunnen bundelen. Succesvol ondernemen doe je immers niet alleen.

Met dit als uitgangspunt is de Einstein Campus ontstaan. De Einstein Campus is een bedrijfsverzamelgebouw voor ambitieuze zorgondernemers. De voordelen die een bedrijfsverzamelgebouw biedt zoals een eigen ruimte en toch de mogelijkheid om kennis te delen, elkaar te versterken en te inspireren spelen een steeds grotere rol bij het selecteren van een locatie.

Valad Benelux heeft, als specialist in commerciële bedrijfsverzamelgebouwen in Europa, tot doel te blijven bouwen aan een duurzame vastgoedonderneming door huurders toegevoegde waarde “value-add” te bieden. Deze toegevoegde waarde ligt in de naam en filosofie van Valad verankerd. Wij zijn er van overtuigd dat kantoren op de vastgoedmarkt op een andere wijze benaderd dienen te worden. De lokale markt biedt hierin goede resultaten en mogelijkheden.

Door je aan te sluiten bij de Einstein Campus wordt niet alleen je werkplek beter, maar wordt ook je zorgonderneming versterkt. Einstein Campus biedt een representatief kantoor in een groene omgeving. De unieke locatie gecombineerd met de service en mogelijkheden die Valad biedt maakt dit kantoor tot een gewilde plek. Zowel kleine als grotere ondernemers in de Utrechtse Regio kunnen profiteren van de voordelen van deze kantoorcampus.

NEEM CONTACT OP EN BESPREEK JE WENSEN! Einsteindreef 101-139, Utrecht | einstein-campus.nl Telefoon: 06 -128 29 218 | Contactpersoon: Marcel Veldkamp

Profiel

Roland Kahn op weg naar 1 miljard

‘Think global, act local’ TEKST HANS HAJÉE

Modeconcern Excellent Retail Brands wil haar succesvolle merken Coolcat, America Today en MS Mode internationaal uitrollen. Stip aan de horizon voor eigenaar Roland Kahn is daarbij een omzet van 1 miljard euro. Online is een prominente pijler bij de expansie maar fysieke winkels blijven belangrijk. ‘Klanten hebben behoefte aan beleving. Zij willen kleding kunnen ervaren, aanraken, passen.’ vastgoed, waar ik sinds enige tijd samen met een aantal partners in investeer. Dat gaat goed en geeft me veel energie.’ Ook voor zijn fysieke gesteldheid hecht Kahn aan discipline. ‘Een gezonde geest heeft een gezond lichaam nodig. Daarom laat ik me drie keer per week ’s ochtends vroeg afbeulen door een personal trainer.’

Slim en scherp

ERB wil groeien met 200 nieuwe winkels

Excellent Retail Brands (ERB) doorstond de crisis met verve. Voor de groep met merken als Coolcat, America Today, MS Mode en Sapph was 2013 een uitstekend jaar. ‘Succes begint met de juiste strategische keuzes,’ zegt oprichter en CEO Roland Kahn. ‘Daarna is het zaak, continu de vinger aan de pols te houden en waar nodig correcties aan te brengen. Net als een goede skiër met korte, snelle bewegingen zo dicht mogelijk bij de uitgestippelde route blijven. Alertheid en creativiteit zijn daarbij onmisbaar, net als een sterke band met je klanten. Zij vertellen ons continu wat goed gaat en wat beter kan.’

Afbeulen

Kahn startte 38 jaar geleden zonder kapitaal met Coolcat in, zoals hij het zelf liefdevol noemt, ‘een klein kutwinkeltje’ op de Amsterdamse Nieuwendijk. Nu staat hij aan het hoofd van een eigenhandig opgebouwd miljoenenconcern met meer dan 600 winkels. ‘Ik realiseer me nog elke dag waar ik vandaan kom en ben daar dankbaar voor.’ Het succes kwam Kahn niet aanwaaien. ‘Zo heb ik mijzelf discipline moeten bijbrengen. Die heb ik niet van nature maar is wel nodig om alles te kunnen doen wat ik wil. Ik heb behoefte aan prikkels, ben continu op zoek naar nieuwe ervaringen. Zoals Amerikaans

ERB nam America Today in 2006 over. Sindsdien groeide deze keten van 18 naar 72 winkels, met een sterke positie in België. In 2010, midden in de crisis werd MS Mode gekocht. ‘Twee derde van de ruim 400 MS-winkels staat in het buitenland. Het merk is groot in Frankrijk en Spanje en laat een stevige groei zien.’

‘Klanten vertellen ons wat goed gaat en wat beter kan’ Lingeriemerk Saphh – in 2011 aangekocht – is vooralsnog minder succesvol. ‘Lingerie blijkt toch een andere tak van sport. Maar het gaat ons lukken Sapph b u s i ness nat i onaa l

Business nationaal november 2014-v2.indd 1

10/22/14 12:56:55 PM

Foto Arenda Oomen

Profiel

‘Ik houd niet van verliezen.’

b u s i ness nat i onaa l

Business nationaal november 2014-v2.indd 2

10/22/14 12:56:57 PM

winstgevend te krijgen, want de potentie is er zeker. En ik houd er niet van om te verliezen.’ Basis voor de groei van de ERB-merken is een slim vestigingsbeleid met een scherp oog voor de rentabiliteit van winkels. ‘Hierbij ondervinden wij ook positieve gevolgen van de crisis. De huurprijzen staan onder druk, zeker in de kleinere steden. Scherpe onderhandelingen leiden tot forse huurverlagingen. Ook de huisvesting van onze merken in één gezamenlijk pand in Diemen levert een stevige besparing op.’

Wehkamp

Online verkoop wordt steeds belangijker voor de modebranche. ‘Een aantal jaren geleden werden onze bankiers en adviseurs nerveus. Ook wij moesten vol inzetten op internetverkoop; het was nu of nooit. Toch hebben we ons niet gek laten maken. We zijn relatief laat online ingestapt maar hebben daar geen moment spijt van gehad.’

‘Ik heb behoefte aan prikkels, ben continu op zoek naar nieuwe ervaringen’ Bij online succes draait het volgens Kahn om een goede propositie, om sterke merken. ‘Dat wij die hebben, blijkt uit de samenwerking met Wehkamp. Eind 2013 startte het online warenhuis met de verkoop van Coolcat, MS Mode en America Today. Het succes overtrof onze stoutste verwachtingen. De merken zijn samen goed voor tien procent van alle modeomzet van Wehkamp.’

Behoefte aan beleving

De verdere groei van online verkoop is een belangrijke pijler onder de expansie van ERB. Toch gelooft Kahn heilig in de toekomst van de winkelstraat. ‘Klanten hebben behoefte aan beleving. Zij willen kleding kunnen ervaren, aanraken, passen. Vaak wordt vergeten dat het winkelpersoneel een prominente rol

speelt bij die beleving. Uit onderzoek blijkt dat medewerkers in de winkel de belangrijkste externe impuls zijn voor klanten. Veel belangijker dan bijvoorbeeld BN-ers die onze kleding dragen. Dergelijke prikkels zijn een paar minuten later alweer vergeten. Maar iemand die in de winkel voor een prettige sfeer zorgt, je niet lastig valt maar wel op het juiste moment klaarstaat om te helpen, die maakt het verschil.’ De gewenste dosering van aandacht blijkt cultureel bepaald. ‘Waar Nederlanders terughoudendheid prettig vinden, verwachten klanten in veel andere landen juist een meer proactieve houding van het winkelpersoneel.’

Curvy bodies

De groeiambitie van Kahn’s concern is vervat in een rond getal. ‘Stip aan de horizon is een omzet van 1 miljard euro. Momenteel is dat ruim 600 miljoen, dus er is nog genoeg werk aan de winkel. Toch verwacht ik de beoogde mijlpaal te kunnen bereiken zonder acquisities. In elk land zijn er kinderen, tieners, studenten en dames met curvy bodies; doelgroepen die wij met onze collecties bedienen. Door de nu nog vooral nationale merken internationaal uit te bouwen, is een forse groei mogelijk. Think global, act local is daarbij het devies. Zowel met fysieke winkels als via internet.’ Op dit moment hebben de ERB-merken samen ruim 600 winkels. ‘Verwachting is dat de online omzet op termijn 20% van het totaal uitmaakt. Dit betekent dat voor de beoogde miljard euro nog zo’n 200 nieuwe winkels nodig zijn. Met het huidige groeitempo kost dit zes tot acht jaar.’

In de voetsporen

Naast de expansie is ook de overdracht aan de volgende generatie een prominent aandachtsveld voor Kahn. ’Een van mijn zoons werkt al voor Coolcat en is doorgegroeid tot inkoopmanager. Zijn tweelingbroer volgt een MBA in de VS en komt daarna ook hier in dienst. Het ziet ernaar uit dat beide jongens in mijn voetsporen treden. Dat zou geweldig zijn.’ Vooralsnog staat Kahn zelf nog met veel plezier aan het roer van ERB. ‘Het geeft veel voldoening om je eigen lot te kun-

LUISTER NAAR JE KLANTEN

De rol van Roland Kahn binnen ERB verandert. ‘Operationele taken draag ik meer en meer over. Ik focus vooral op de strategie en initieer nieuwe dingen. Verder geniet ik ervan mijn ervaring over te brengen op jongeren. Binnen het bedrijf, maar ook daarbuiten.’ Kahn geeft regelmatig les over ondernemerschap, onder meer aan Nyenrode. ‘Het contact, de interactie met studenten houdt mij geestelijk jong.’ Welk advies heeft Kahn voor ondernemers die – net als hij bijna veertig jaar geleden – voor zichzelf beginnen in de modebranche? ‘Vind een plek in de markt door je met ziel en zaligheid in te zetten. Wees nieuwsgierig en luister naar je klanten. En blijf dit doen, ook als het bedrijf groeit. Dan kun je dat niet meer alleen. Dus is het zaak om voldoende mensen om je heen te verzamelen die ook over dat vermogen beschikken.’ nen bepalen door leiding te geven aan een organisatie die ertoe doet. Een bedrijf dat welvaart creëert voor 6.500 medewerkers en waarvoor wereldwijd nog eens 40.000 mensen plus tal van toeleveranciers actief zijn.’ Kahn realiseert zich terdege dat zijn rol allesbehalve vrijblijvend is. ‘Als leider moet ik in staat zijn om mij aan te passen aan de steeds sneller veranderende omstandigheden. Houd ik dat tempo niet meer bij dan schaadt dat het bedrijf en de medewerkers. Die verantwoordelijkheid neem ik zeer serieus.’ �

b u s i ness nat i onaa l

Business nationaal november 2014-v2.indd 3

III

10/22/14 12:56:57 PM

Business nationaal november 2014-v2.indd 4

10/22/14 12:56:58 PM

TreNDS

Tweede editie ecobouw

Duurzaamheid biedt perspectief voor vastgoed en bouw Duurzaamheid staat hoog op de agenda van de bouw- en vastgoedsector. Terecht, want verduurzaming biedt perspectief voor de veelgeplaagde branche. Als platform voor kennisoverdracht in de bouwkolom speelt Ecobouw in op deze ontwikkeling. Eind september vond de tweede editie van het evenement plaats in de utrechtse Jaarbeurs.

Ruim honderd sessies

Daartoe vonden tijdens drie beursdagen ruim honderd gratis toegankelijke kennissessies plaats. ‘Een groot aantal sprekers dat ertoe doet in de wereld van duurzaamheid gaf hun visie tijdens Ecobouw. Van minister Stef Blok tot hoogleraar duurzaam bouwen Anke van Hal, van Rijksbouwmeester Frits van Dongen tot Annemarie van Doorn, directeur Dutch Green Building Council.’

Meer dynamiek

Daarnaast bood een informatiemarkt inzicht in de nieuwste trends op het gebied van duurzaam ontwerpen, bouwen en exploiteren. Welke ontwikkelingen vallen vooral op? ‘Door het grote aantal innovaties is bij instrumenten als zonnecellen, warmtepompen en waterkracht sprake van meer dynamiek dan in de bouwsector an sich.’ Sommige bezoekers vonden het aantal stands op de informatiemarkt wat aan de magere kant. ‘Dat

Foto Hans de Vries - Get in the Picture

Ecobouw is een initiatief van BIM Media dat met titels als Cobouw, de Architect en Vastgoedmarkt professionals in de bouwen vastgoedsector van informatie voorziet. ‘In alle geledingen in deze branche is men bezig met duurzaamheid,’ aldus Hans Luisman namens BIM Media. ‘Ecobouw brengt partijen rond dit thema fysiek bij elkaar en zorgt voor kennisoverdracht.’ Veel innovaties bij instrumenten als warmtepompen, zonnecellen en waterkracht.

hangt samen met de primaire doelstelling van Ecobouw: het draait eerst en vooral om kennisoverdracht. De informatiemarkt is een ondersteunend element.’ Reden voor de organisatie om de aanduiding ‘beurs’ zoveel mogelijk te vermijden. ‘Dat voorkomt verkeerde verwachtingen.’

Zuinig op tijd

Het inhoudelijke programma tijdens Ecobouw 2014 was telkens een dag speciﬁek gericht op een van de drie hoofddoelgroepen: architecten, bouwers en vastgoedondernemers. ‘Maar bezoekers waren afkomstig uit alle geledingen van de bouwkolom. Naast architecten, ontwikkelaars en aannemers ook investeerders, adviseurs, installateurs, vertegenwoordigers van gemeenten en woningcorporaties.’ Met 4.500 ligt het bezoekersaantal op het niveau van de vorige Ecobouw. ‘De ambitie om te groeien was er zeker,’ zegt Luisman. ‘Het blijkt echter lastig om grote

groepen mensen te trekken. In de bouw gaat het zeker nog niet crescendo. Er moet meer gedaan worden met minder mensen en die zijn zeer zuinig op hun beschikbare tijd.’

Goede gesprekken

Al met al is Luisman tevreden over het animo voor Ecobouw. ‘Belangrijk daarbij is ook de beleving van mede-initiatiefnemers en exposanten. Hun oordeel over de kwaliteit van de bezoekers is positief. Er zijn veel goede gesprekken gevoerd.’ BIM Media vroeg zowel bezoekers als standhouders naar hun overall mening over Ecobouw. ‘De waardering ligt dit jaar fractioneel hoger dan bij de eerste editie, toen bezoekers en deelnemers respectievelijk een 7,1 en een 7,2 als cijfer gaven. Ruim voldoende draagvlak voor het vervolg dat gepland staat op 24, 25 en 26 september 2015.’ 

BuSiNESS NATiONAAl

Business nationaal november 2014-v2.indd 5

10/22/14 12:56:58 PM

BeDriJfSProfiel

Bark Verpakkingen B.V. is geen doorsnee verpakkingsleverancier

Dienstverlener in verpakkingsmanagement Bark Verpakkingen B.V. te Eerbeek is al lang geen groothandel meer. Algemeen directeur Berny Plas heeft het bedrijf sinds een management buy-out in 2000 getransformeerd van een agenturen-/groothandel naar een bedrijf dat gespecialiseerd is in een breed pakket aan dienstverlening op het gebied van verpakkingsmanagement als onderdeel van het totale bedrijfsproces. ‘Wij leveren oplossingen in de supply chain van onze afnemers zonder ons tot slechts de verpakking te beperken,’ aldus Plas.

Berny Plas: verpakkingsmanagement als een maatpak afstemmen op de supply chain van afnemers.

Berny Plas heeft bij drie grotere verpakkingsproducenten gewerkt. Daar heeft hij aan den lijve ondervonden dat het soms schuurt tussen de belangen van de verpakkingsproducent en diens afnemers. De belangen van beide partijen lopen niet altijd parallel. Plas: ‘Ten tijde van mijn dienstbetrekkingen bij deze producenten viel mij op dat het productiedenken – ondanks vaak de aanwezigheid van een marketingafdeling – toch vooral heel erg dominant en leidend was. Begrijpelijk, maar niet per deﬁnitie altijd in het belang van de klant. Ik vroeg me altijd af waarom we niet een meerwaarde konden creëren door verder te kijken dan alleen sec het produ-

ceren en direct doorleveren van de geproduceerde verpakkingen. Ik was van mening dat de afnemers meer baat zouden hebben bij een geïntegreerde aanpak, waarbij de supply chain van de afnemer leading zou moeten zijn en het verpakkingsmanagement daar als een “maatpak” op afgestemd zou moeten worden. Uiteindelijk heb ik me natuurlijk ook gerealiseerd dat een dergelijke marktbenadering voor een producent een lastige opgave is.’

integrale aanpak

Dat uitgangspunt – niet het produceren van de verpakkingen, maar het verpakkingsmanagement implementeren als on-

derdeel van het totale bedrijfsproces – vormt momenteel de corebusiness van Bark Verpakkingen. Met de wetenschap dat ieder bedrijf tegenwoordig conform Lean-principes (het tegengaan van verspillingen) werkt, houdt Bark zich vooral bezig met het elimineren van vermijdbare kosten uit de supply chain door het verpakkingsmanagement anders dan traditioneel in te richten. Het klassieke (inkoop) denken maakt daarbij plaats voor een integrale aanpak, waarbij niet uitsluitend de kostprijs van de verpakking bepalend is maar vooral de Total Cost of Ownershipbenadering prevaleert. Volgens Bark zijn de totale kosten die gemoeid zijn met de

BuSiNESS NATiONAAl

Business nationaal november 2014-v2.indd 6

10/22/14 12:56:59 PM

t BARK INNOVATIONS

inkoop én interne handling van alle benodigde verpakkingen veel hoger dan de som van de aanschafprijs van al die verpakkingen. Een verpakking kan in een bestaand bedrijfsproces soms kosten genereren tot zeven keer de aankoopprijs van die verpakking. Het is om die reden bedrijfseconomisch onlogisch zich uitsluitend te beperken tot de inkoopprijs van de verpakking.

Partners

Volgens Plas is de kracht van deze conceptmatige aanpak dat niet alleen de klant van de voordelen proﬁteert, maar ook de productiepartners die toegevoegde waarde onderkennen en steeds meer gebruik maken van het door Bark ontwikkelde platform. Immers, zowel de producent als Bark hebben beide als doel om de uiteindelijke klant zo goed mogelijk te bedienen. Plas: ‘Een verpakkingsproducent zien wij niet als concurrent maar als partner. Het klink misschien paradoxaal, maar als wij geen enkele waarde kunnen toevoegen, heb ik liever dat de uiteindelijke klant direct bij de producent koopt. Welke rol heb je dan nog als intermediair?’

Drie concepten

Bark kent verschillende benaderingen, waarbij steeds het doel is om de supply

chain van de klant te ontlasten, te ontzorgen en te vereenvoudigen door de implementatie van een zogenaamd ‘Lean Verpakkingsmanagement Concept’. De drie concepten die Bark onderscheidt zijn: •Outsourcing •Single Sourcing •Tailend Packaging Management Ieder model heeft z’n eigen servicelevel, afhankelijk van de gewenste doelstellingen van de afnemer. Het Outsourcingconcept is het meest uitgebreide model. Hierbij heeft de afnemer haar gehele verpakkingsmanagement aan Bark uitbesteed. Te denken valt aan continu voorraadbeheer, ﬁnanciering daarvan, kwaliteitscontrole et cetera. De afnemer heeft zelf geen verpakkingen meer op voorraad, hetwelk zich vertaalt in een groot scala aan (ﬁnanciële) voordelen. De leverzekerheid binnen 24 uur na order (binnen de Benelux) is in dit model 99,6%. Concreet houdt dat in dat 996 van de 1.000 orders aan vijf eisen voldoen: 1) juiste leverdatum 2) juist aﬂeveradres 3) juist aantal 4) juiste speciﬁcatie en dat alles 5) afgehandeld met de juiste documenten. Met een dergelijke (short term) leverperformance is Bark uniek in het verpakkingslandschap van primaire verpakkingen (verpakkingen die in direct contact staan met het afgevulde product).

Sinds 2010 beschikt Bark ook over een eigen design- en ontwikkelbedrijf. Steeds vaker wordt Bark betrokken bij het meedenken over verpakkingsinhoudelijke vraagstukken waarvoor geen standaardoplossing voorhanden is. Niet alles wat wenselijk is, is immers al op de markt beschikbaar. Dat kan gaan om een designopdracht, maar evengoed om de ontwikkeling van een totaal nieuw (technisch inhoudelijk) verpakkingsconcept. Een treffend voorbeeld van het laatste is het gepatenteerde doseerconcept zoals dat door Bark is ontwikkeld en inmiddels in vele landen wordt ingezet, ook buiten Europa. Gebruikelijk (voor bijvoorbeeld plantenvoeding) is dat de klant vanuit de fles in een (doseer)dop moet schenken en dat vervolgens moet mengen met (bijvoorbeeld) water. In het systeem van Bark vindt de dosering binnen dezelfde verpakking plaats. Met deze vinding heeft Bark een drietal (inter) nationale prijzen gewonnen als ‘best technical innovation’.

Best performers

Volgens Plas zijn de bedrijven die over een effectieve en efﬁciënte supply chain beschikken vrijwel altijd de ‘best performers’. Afnemers op de referentielijst van Bark Verpakkingen zijn onder andere AkzoNobel, Henkel, Cargill en Alent. De productiepartners waar zeer intensief mee wordt gewerkt zijn veelal bedrijven die (markt)leidend zijn op hun vakgebied, zoals Schütz, Greif en Afa Dispensing Group. � Meer informatie op de volgende websites: •www.bark-verpakkingen.com •www.bark-innovations.com •www.dosing-bottle.com

BuSiNESS NATiONAAl

Business nationaal november 2014-v2.indd 7

Vii

10/22/14 12:57:00 PM

A FRIK T! DÈ ACIALIS SPE

SAFARI IN AFRIKA? Ruim 100 inspiratiereizen vindt u op www.jambo.nl en in onze brochure of bel met onze Afrika specialisten op 020-2012740 voor een reis op maat.

Kenia . Tanzania . Madagaskar . Seychellen . Mauritius . Zuid-Afrika Oeganda . Zimbabwe . Namibië . Botswana . Mozambique . Zambia De mogelijkheden zijn eindeloos, privé reizen geheel conform uw wensen! Business nationaal november 2014-v2.indd 8

10/22/14 12:57:00 PM

CASe

ArC14 Architectuur Award bekroont duurzame prestaties

De optimale combinatie De ARC Architectuur Award is in 2012 in het leven geroepen om duurzaamheid te promoten als integraal onderdeel van het ontwerp. Daartoe worden projecten voor het voetlicht gebracht die hoge duurzaamheidsprestaties op vernieuwende wijze combineren met verrassende architectuur. Genomineerd zijn dit jaar de nieuwbouw voor Cono Kaasmakerij in de Beemster plus drie transformatie- en renovatieprojecten: Rabobank Parkstad limburg in Heerlen, de Klarenstraat in Amsterdam en het Gemeentehuis Borsele in Heinkenszand. De ARC14 Architectuur Award is een initiatief van GIRA en de Architect. In 2013 werd de prijs toegekend aan Villa Kogelhof van Paul de Ruiter. Winnaar van de eerste editie was Proyecto Roble van Équipe voor Architectuur en Urbanisme. Dit jaar zijn de vier genomineerde projecten geselecteerd uit 141 inzendingen, een record. De jury bestaat uit voorzitter Jacob van Rijs (MVRDV), Ronald Huikeshoven (AM), Dusan Doepel (Doepel Strijkers), Ditmar Henkel (Zuivergroen) en Harm Tilman (de Architect). De winnaar wordt op 27 november tijdens de ARC14 Award Show bekend gemaakt.

Geen verslinding

Dreessen Willemse Architecten transformeerde het bestaande bankgebouw van Rabobank Parkstad Limburg in Heerlen in een open werkomgeving voor 180

Gemeentehuis Borsele

kantoor bevat een lichthof die fungeert als ruimte voor ontmoeting, informeel overleg of ontvangst.

Zuilengang

De CONO Kaasmakerij (bekend van Beemsterkaas) door Bastiaan Jongerius Architecten sluit op logische wijze aan op het open landschap van de bestaande droogmakerij. Net als een karakteristieke stolpboerderij staat de nieuwe kaasmakerij midden op de kavel. De synergie tussen gebruik en landschap is op een eigentijdse manier tot stand gebracht, aldus de jury. De zuilengang rond het gebouw heeft een esthetische functie en dient tegelijkertijd als zonwering.

Sociale samenhang

medewerkers. Het gebouw straalt volgens de jury geen ‘verslinding’ van middelen uit maar een innovatieve wijze van duurzaam investeren. Het hart van het Rabo-

Bij de Klarenstraat in Amsterdam Slotervaart (Vanschagen architecten) gaat het om de herontwikkeling van een portiekﬂat tot gedifferentieerde woongebouw. Veertig identieke ﬂats zijn omgezet

in een woongebouw met dertig verschillende woningen. Door de herontwikkeling wordt de sociale samenhang in de buurt versterkt. Samen met drie andere blokken omzoomt de Klarenstraat een collectieve binnentuin. Die is direct toegankelijk vanuit de trappenhuizen zodat ook de appartementen hiervan proﬁteren.

Glasmozaïekgevel

Atelier Kempe Thill tekende voor de renovatie van het gemeentehuis Borsele in Heinkenszand. Het betreft de verbetering van het exterieur en een kwaliteitsverhoging van het interieur. Om het gemeentehuis een representatievere uitstraling te geven en de interactie met de publieke ruimte te versterken, is een nieuwe glasmozaïekgevel aangebracht. Die maakt het gefragmenteerde gebouw compacter. De hoge entreehal is opnieuw ingericht en eveneens bekleed met tegels met glasmozaïek, waardoor de continuïteit van de binnen- en buitenruimte wordt benadrukt.  BuSiNESS NATiONAAl

Business nationaal november 2014-v2.indd 9

10/22/14 12:57:01 PM

Welke bedrijven hebben uw website bezocht? Slechts 2 á 3% van uw online-bezoekers neemt daadwerkelijk contact met u op. Wie zijn die andere 97% en hoe bereikt u die alsnog? Het antwoord is even simpel als doeltreffend: Website-Leads.

Hoe werkt het:

Een potentiële klant bezoekt uw website

De bezoeker wordt geïdentificeerd via zijn IP-adres (Internet Protocolnummer)

wordt het bijbehorende bedrijf opgezocht in de database van het DATA-collectief

Voorbeeld overzicht Website-Leads

Aan de hand van het verkregen IP-adres

Alle relevante informatie wordt nu vastgelegd, zoals hoe uw bezoeker op uw

Geachte heer Rademaker,

website gekomen is, welke pagina’s hij

De heer W.S. Leads van DATA-collectief B.V. heeft vandaag om 15:53 uur uw website bezocht. Hierbij een overzicht van het bezoek.

heeft bezocht, hoe lang hij op die pagina’s

DATA-collectief B.V. Coltbaan 4 C/D 3439 NG Nieuwegein T: 0800-2028 donderdag 20 februari 2014

is gebleven en waar hij is afgehaakt

Voor de contactpersoongegevens klik hier

Website-Leads.nl B.V. maakt een bezoekrapport van het websitebezoek en stuurt u een e-mail met alle informatie

Bezochte pagina’s

zodat u direct contact kunt opnemen met

AdWords: (Google: “reclamebureau utrecht“)

uw websitebezoeker