Vertrouwen opbouwen in AI
Bij vergelijking van de Nederlandse en Europese resultaten zijn er geen significante verschillen. Zowel in de EU als in Nederland varieert het vertrouwen in GenAI sterk, afhankelijk van de toepassing. Toepassingen met een laag risico, zoals het genereren van samenvattingen, worden over het algemeen meer vertrouwd, terwijl toepassingen met een hoger risico, zoals financieel advies, meer zorgen baren. “Vertrouwen gaat niet alleen over technologie,” legt Sjoerd Kampen, Director Trustworthy AI bij Deloitte Nederland, uit. “Bedrijven moeten omgevingen creëren waarin werknemers zich comfortabel voelen om te experimenteren met AI en het op een veilige en gestructureerde manier omarmen. Bovendien moeten we werknemers ondersteunen bij het verantwoord gebruik van GenAI. Ongeveer een kwart van de respondenten geeft aan dat hun organisatie geen richtlijnen of beleid heeft voor het gebruik van generatieve AI. Deze richtlijnen zijn echter, samen met training en het creëren van AI-geletterdheid, cruciale instrumenten voor organisaties om GenAI op een betrouwbare manier in te zetten."
Volgens de respondenten van het onderzoek blijven deepfakes, desinformatie, zorgen over gegevensprivacy en onnauwkeurige resultaten belangrijke aandachtspunten. Veel respondenten wantrouwen bijvoorbeeld hoe hun gegevens worden beheerd bij interactie met GenAI. Marc Verdonk, Chief Technology Officer bij Deloitte Nederland: “Organisaties moeten niet denken dat het simpelweg verbieden van GenAI-gebruik de veiligste route is. Medewerkers zullen deze tools toch wel gebruiken.” Het onderzoek van Deloitte bevestigt dat de helft van de mensen die bekend zijn met GenAI aangeeft dat werknemers in hun land vaak deze tools gebruiken zonder expliciete goedkeuring van de werkgever. “Je kunt de voordelen die je werknemers zien, zoals verhoogde productiviteit, niet negeren vanwege de potentiële risico’s van GenAI. Mensen vergeten dat het niet gebruiken van GenAI ook een risico is, onder andere omdat het je aantrekkelijkheid voor talent kan verminderen. Wat opvalt, is dat terwijl veel mensen zich bewust zijn van de risico's, degenen die de technologie daadwerkelijk gebruiken, vaak een positiever beeld hebben van de voordelen ervan. Het is een geval van 'angst voor het onbekende' voor niet-gebruikers.”
Efficiëntie en innovatie op de werkvloer
Het onderzoek benadrukt dat GenAI een enorm potentieel heeft om de productiviteit te verbeteren. Belangrijke voordelen zijn onder meer de mogelijkheid om taken sneller uit te voeren, het verbeteren van de kwaliteit van werk, het genereren van nieuwe ideeën en het vrijmaken van tijd vrij voor andere taken. “Werknemers zien al hoe GenAI hen helpt om efficiënter en creatiever te werken”, merkt Kampen op. "De meeste gebruikers van GenAI in Nederland geloven dat GenAI hun werk de komende twee jaar gemakkelijker (77%) en leuker (77%) zal maken, en dat het mogelijk sommige taken zal automatiseren (45%). We merken echter een duidelijke kloof in hoe organisaties hun medewerkers ondersteunen met training op het gebied van GenAI. Slechts 35% van de Nederlandse respondenten zegt dat hun bedrijf het gebruik van generatieve AI op het werk stimuleert. Het is één ding om het gebruik toe te staan, maar zonder ondersteuning kunnen medewerkers het volledige potentieel ervan niet benutten.”
Voor organisaties is het essentieel om te investeren in uitgebreide trainingsprogramma's om ervoor te zorgen dat medewerkers AI-tools effectief en verantwoord kunnen gebruiken. Maar Verdonk en Kampen zijn het erover eens dat de echte waarde zal ontstaan wanneer bedrijven verder gaan dan efficiëntiewinsten en overgaan naar meer transformationele veranderingen in hun bedrijfsmodellen. Verdonk zegt: “Op dit moment gebruiken veel organisaties GenAI om bestaande processen te verbeteren, maar de echte game-changer zal zijn wanneer bedrijven hun bedrijfsmodellen volledig herzien rondom AI.” Hij noemt voorbeelden van Nederlandse bedrijven die al de overstap maakten van kleinschalig GenAI-gebruik naar bredere AI-gedreven transformatieprojecten, wat wijst op een verschuiving in hoe bedrijven de langetermijnwaarde van GenAI waarnemen.
Naleving van regelgeving
De Europese AI-wet, die op 1 augustus 2024 in werking trad, heeft veel Nederlandse bedrijven ertoe aangezet hun aanpak van GenAI te evalueren. “Regelgevende vereisten worden gezien als een uitdaging”, zegt Kampen. “Echter, betrouwbaar gebruik van AI gaat niet alleen over naleving van de regels, maar over een intrinsieke motivatie om AI op een robuuste en ethische manier te gebruiken. Zowel voor werknemers als voor consumenten.” Verdonk voegt eraan toe: “De Nederlandse bevindingen komen grotendeels overeen met de bredere Europese trends. Het feit dat we geen significante verschillen zien in de houding door heel Europa is een positief teken dat we uniforme regelgeving kunnen creëren.”
Kampen: “Bedrijven komen naar Deloitte voor advies over hoe ze hun AI-praktijken kunnen afstemmen op deze nieuwe wetten, maar we krijgen ook veel vragen vanuit specifieke sectoren. Zij willen begrijpen wat de impact is van de Europese AI-wet op hun hele sector, inclusief specifieke normen waaraan ze kunnen voldoen en wat dat betekent voor hun AI-blootstelling.”
Een andere ontwikkeling die Deloitte waarneemt met betrekking tot naleving van regelgeving voor GenAI-oplossingen is minder bemoedigend. “Met de invoering van de Europese AI-wet vergeten organisaties vaak dat andere wetgeving ook nog steeds van toepassing is op AI-systemen. Sommige bedrijven bekijken de AI-wet, concluderen dat deze hen niet raakt en gaan dan verder. Echter, veel andere wetten op het gebied van auteursrecht, (positieve) discriminatie, werknemersrechten, veiligheid van mensen en dergelijke, blijven van kracht. Met de democratisering van het gebruik en de ontwikkeling van GenAI is het makkelijker dan ooit om deze regels te overtreden. Daarom is het cruciaal om alle relevante wetgeving in overweging te nemen.”
Het volledige potentieel van GenAI benutten
Naarmate GenAI zich blijft ontwikkelen, moeten Nederlandse en Europese bedrijven zich richten op het opbouwen van vertrouwen en het waarborgen van verantwoord gebruik. Hoewel GenAI het potentieel heeft om zowel de consumenten- als de werknemerservaringen te revolutioneren, is het essentieel om uitgebreide training, duidelijke beleidslijnen en transparante gegevenspraktijken te implementeren om het volledige potentieel van GenAI op de werkvloer te benutten. Alleen door deze zorgen aan te pakken, kunnen organisaties echt het volledige vermogen van GenAI meepakken om innovatie en zakelijk succes te stimuleren. Verdonk concludeert: “Uiteindelijk is vertrouwen de basis van elke succesvolle AI-strategie. Door dat vertrouwen op te bouwen met veilige adoptie, training en transparantie, zullen bedrijven ervoor zorgen dat GenAI een transformatief hulpmiddel wordt in plaats van een risico.”